Het complex werd de afgelopen tijd stukje bij beetje opgeleverd. „Een centrale is geen auto. Die is af als je hem uit de showroom rijdt. Dit is vele malen ingewikkelder”, aldus Taco Douma, plantmanager van de Groningse Eemshavencentrale van het Duitse energiebedrijf RWE.

De elektriciteitsfabriek is nog steeds niet af. „We trekken twee jaar uit om het optimale rendement eruit te halen.”

De centrale bestaat uit twee blokken die elk 780 megawatt kunnen leveren. Samen produceren ze ruimschoots voldoende voor 2,5 miljoen huishoudens. Elk blok bestaat grofweg uit een ketel en een stoomturbine met generator, legt Douma uit. „Het eerste hebben we van de aannemer overgenomen per 1 mei dit jaar. Dat is toen commercieel stroom gaan leveren; het tweede per 1 juli.”

De turbines draaien niet altijd op volle kracht. Hoeveel ze produceren hangt af van de vraag. „Een deel van de geleverde elektriciteit gaat naar de ‘groothandel’; die hoeveelheid is vooraf bekend. Een ander deel kan variëren; we vullen dan de productie van windmolens en zonnepanelen aan. Als die even iets minder produceren, springen wij bij.”

Daarvoor is de Eemshavencentrale uitermate geschikt: die beschikt over twee ketels die zeer snel kunnen reageren op de vraag van de netbeheerder, verzekert Douma.

Ook kan de centrale bijspringen als er onbalans in de standaardfrequentie van 50 hertz op het net ontstaat. „Dat gebeurt dan binnen enkele milliseconden. Treedt er een grotere verstoring op –dat gebeurt enkele tientallen keren per jaar– dan kunnen we daarop binnen enkele seconden reageren.” De operators op de controlekamer komen daar niet aan te pas: de reacties van de centrale verlopen volautomatisch.

In de ruime controlekamer is het opmerkelijk rustig. Een operator zit achter zijn laptop voor een wand met zestien forse beeldschermen. Die vertellen dat de centrale op dat moment 576 megawatt levert.

„In de controleruimte van een oude centrale zie je nog veel analoge metertjes; in deze nieuwe centrale is veel meer geautomatiseerd, vooral achter de schermen. Ook zijn alle cruciale systemen dubbel of driedubbel uitgevoerd. In de basis regelt het systeem alles zelf. Maar de operators controleren nog steeds of alles zonder storingen verloopt. Ze werken in vijf ploegen van zo’n tien man. Hun taken zijn vooral toezicht houden en bijsturen.”

De plantmanager maakt een vergelijking met de Boeing 787 Dreamliner. „Onderhuids is het nieuwe toestel veel meer geautomatiseerd dan een oude, maar de piloot zit nog steeds achter de stuurknuppel.”

Kolencentrales hebben in het algemeen de publieke opinie niet mee. Ze zouden vies en vervuilend zijn. Meningsverschillen hierover leiden vaak tot juridische geschillen die worden uitgevochten tot voor de Raad van State.

Douma benadrukt: „Dit is de modernste en schoonste kolencentrale wereldwijd. Bovendien is deze installatie met een rendement van 46,2 procent veel efficiënter dan oudere centrales. Met minder steenkool kunnen wij hetzelfde vermogen opwekken als een oude centrale; hierdoor wordt een forse CO2-reductie bereikt. Daarnaast kan deze centrale ook heel goed draaien op houtpellets; dan produceert hij de elektrische stroom CO2-neutraal.” www.rwe.com

zomerserie Controlekamer

Dit is het eerste deel in een serie artikelen over controlekamers. Vandaag de operatorroom van de energiecentrale van Essent in de Eemshaven. Volgende week de controlekamer van de kernreactor in Petten (isotopenwinning).