De commissie-Hoekstra noemt dit de belangrijkste conclusie van het onderzoek naar wat er is misgegaan rond Bart van U. Hij wordt verdacht van het doden van oud-minister Els Borst (81) en zijn eigen zus.

Het rapport wordt donderdag aangeboden aan de topman van het Openbaar Ministerie, Herman Bolhaar. De top van het OM gaf in februari opdracht tot dit onderzoek.

Van U. zit sinds 12 januari vast voor het doden van zijn zus in Rotterdam. Inmiddels is door een DNA-spoor gebleken dat hij mogelijk ook te maken heeft met de gewelddadige dood van Borst in februari vorig jaar. Het OM heeft eerder laten weten dat Van U. tegen de zin van het OM nooit is behandeld voor waandenkbeelden. Hoewel hij eerder in contact kwam met justitie werd ook geen DNA-materiaal bij hem afgenomen.

Van U. had zich meerdere keren bij de politie gemeld om een gevangenisstraf uit te zitten die hij eerder van het gerechtshof in Den Haag had gekregen voor verboden wapenbezit. Hoewel er een rechterlijk bevel tot gevangenneming was, belandde hij niet in de gevangenis.

Het onderzoek wijst uit dat de afname van DNA bij veroordeelden niet goed verloopt. Ook de uitvoering van bevelen van rechters hiertoe moet worden verbeterd. Verder moet er veel beter worden omgegaan met signalen over mensen die gevaarlijk zijn, omdat ze psychische problemen hebben. „Dit vraagt om een betere en onmiddellijke aanpak”, benadrukt de commissie.

„Bij Bart van U. is geen DNA afgenomen, terwijl dat op grond van de huidige wet- en regelgeving wel had gemoeten”, concluderen de onderzoekers. „Die regelgeving is ingewikkeld en beantwoordt door problemen in de uitvoering niet aan de doelstelling van de wet.”

Deze situatie is onder meer het OM aan te rekenen, vindt de commissie. Het functioneren van het OM moet op dit gebied verbeteren. De commissie Hoekstra pleit daarom voor de afname van DNA als iemand wordt aangehouden. Nu gebeurt dat pas na een veroordeling.

Reacties politiek

SGP-voorman Kees van der Staaij: „Het gedegen rapport-Hoekstra maakt pijnlijk duidelijk dat er heel veel mis is gegaan in de zaak-Bart van U. Dat betreft onder meer de DNA-afname, de tenuitvoerlegging van een bevel tot gevangenneming en in de noodzakelijke gedwongen zorg voor. Dat is ongelooflijk pijnlijk en verdrietig. Het is daarom voor alle betrokken instanties een ereplicht om alles op alles te zetten om te voorkomen dat zulke fouten opnieuw worden gemaakt. Gelukkig doet de commissie-Hoekstra daarvoor buitengewoon waardevolle aanbevelingen.”

Gert-Jan Segers van de ChristenUnie: „Ik vind het schokkend dat er in de samenwerking van verschillende instanties zo veel fouten zijn gemaakt. In een situatie waarin wordt geschreeuwd om hulp, is het wat mij betreft ondenkbaar dat die hulpvraag niet beantwoord wordt. Er moet in zo’n geval één iemand zijn die zorgt dat de hulp en behandeling die nodig is er ook komt. De verantwoordelijkheid daarvoor wil ik leggen bij de burgemeester.”

Lilian Helder van de PVV: „Met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid had mevrouw Borst nog geleefd als het OM niet zo vaak had geblunderd. Dit kan niet zonder gevolgen blijven. ”

Michiel van Nispen, SP : „Het is schokkend en vreselijk om te lezen dat er fout op fout is gestapeld, in de eerste plaats dramatisch voor de familie van oud-minister Borst. We moeten dit soort dingen zo snel mogelijk zien te voorkomen. Met name door fouten van het Openbaar Ministerie is dit gebeurd. Het lijkt erop dat het ook in de structuur zit dat deze fouten mogelijk zijn. Dit geval is nu grondig onderzocht, maar hoe vaak is dit misschien eerder zo gegaan? Wij willen de minister van Veiligheid en Justitie daarover indringend spreken.”

Peter Oskam, Tweede Kamerlid CDA: „Het rapport toont aan dat er fouten zijn gemaakt bij zowel de politie als het OM. Dit zijn ernstige conclusies, temeer omdat de kans op herhaling door de commissie groot geacht wordt. Hierover zal met spoed een debat moeten plaatsvinden met de minister. Het CDA vindt dat er grondig onderzoek is gedaan en heldere aanbevelingen worden gegeven voor de toekomst. Zo stelt de commissie dat het belangrijk is dat er binnen het OM eigenaarschap bestaat voor een zaak zodat overzicht blijft. In deze en andere aanbevelingen kan het CDA zich vinden.”

Jeroen Recourt, Tweede Kamerlid PvdA: „De conclusies uit het rapport van de commissie-Hoekstra zijn vernietigend; een harde, extra klap in het gezicht van de nabestaanden. Er zijn meerdere cruciale fouten gemaakt. Zonder die fouten hadden twee personen mogelijk nog in leven kunnen zijn. Dat is de gitzwarte conclusie. De PvdA vindt het volledig terecht dat het Openbaar Ministerie zelf erkent schuldig te zijn aan die fouten. We verwachten dat het OM de volle verantwoordelijkheid op zich neemt om dergelijke blunders in de toekomst tegen te gaan. We willen hierover snel een debat met de minister van Veiligheid en Justitie.”