Grote zorgen had de familie jarenlang over het geestelijk welzijn van Bart van U. In december 2011 klaagden de ouders hun nood in een brief aan een onderzoeksrechter. Ze schreven toen dat hun zoon „gedurende de afgelopen vijf jaren” was veranderd in een „angstige man”. Ze voelden zich door hem bedreigd, lieten de sloten thuis vervangen. De ouders wisten zeker dat Bart van U. „zonder de benodigde hulp zal vervallen in recidive (herhaling van wangedrag, JV) en in een sociaal neerwaartse spiraal zal komen.” Eerder al, in juni 2007, trok een van de zussen van Bart van U. aan de bel bij de politie in Rotterdam, waar hij woonde. Zij meldde dat haar broer de laatste twee jaar steeds vaker „schizofreen gedrag” vertoonde. Zo was hij, zonder dat te melden, twee weken weggebleven uit zijn woning.

Normaal

Bart van U. weigerde gedragskundig onderzoek. Zowel een psychiater en een psycholoog die hem rond januari 2011 in de gevangenis bezochten, verzuchtten dat het „volstrekt duidelijk is dat de verdachte absoluut niet tot medewerking aan enig gedragskundig onderzoek kan worden bewogen.” Zelf zei Van U. daar tijdens een rechtszitting over: „Psychologen vind ik freaky. Je moet gewoon normaal en nuchter doen. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg.”

Geregeld kreeg Van U. problemen met mensen die in Rotterdam kamerruimte van hem huurden. Zo was hij in januari 2009 zonder te kloppen een kamer van een huurster binnengelopen. Zij was daar niet van gediend. De volgende dag kwam Van U. opnieuw de kamer binnen, stookte hij de houtkachel op en viel hij voor de kachel in slaap.

Dreiging

Sinds 2002 had Bart van U. een wapenvergunning, meldt het vanmorgen aan OM-topman Bolhaar gepresenteerde rapport. In dat jaar werd hij lid van schietvereniging het Contact Oud-Mariniers Schietsportvereniging Rotterdam. Tijdens een rechtszitting in 2012 zei hij daarover: „Ik merkte dat er mensen waren die mij wilden observeren en problemen met mij zochten. De dreiging waar ik bang voor ben is een combinatie van een islamitische dreiging en drugs.” In datzelfde jaar verklaarde hij tegenover een andere rechter: „Ik draag wapens omdat ik een constante dreiging voel. Onder de Canarische Eilanden ligt een vulkaan die bij een uitbarsting tot een mega-tsunami zal leiden. Ik houd rekening met deze ramp en heb daarom noodsignalen. In noodsituaties is meer toegestaan.”

Een gebeurtenis die er inhakte bij Van U. was een mishandeling in oktober 2007. Bij een vestiging van hamburgerketen Burger King aan het Stationsplein in Rotterdam werd hij in de nachtelijke uren gemolesteerd. In maart 2012 sprak Van U. tijdens een rechtszitting over het incident. „Op de camerabeelden kunt u zien dat ik ongeveer 40 klappen heb gehad. Ik vond het niet nodig om mijn wapen te trekken, maar ik wil mijzelf wel heelhouden.”

Nooit meer

In november 2009 trok de politie de wapenvergunning van Van U. in. Hij baalde daarvan en vroeg in april 2010 opheldering op het politiebureau. Daar oogde hij „in de war en wazig”, meldt het rapport. Een politiefunctionaris rapporteerde nadien dat de vergunning van Van U. „zeer terecht is ingetrokken en adviseert de afdeling Bijzonder Wetten om nooit meer aan deze meneer een vergunning te verlenen.”

Bart van U. bleek in december 2011 toch over een keur aan wapentuig te bezitten. De politie ontdekte, onder meer bij hem thuis, een gaspistool, twee messen, kogelpatronen, een gasrevolver, vuurwerk en een metalen pijp gevuld met kruit.

In maart 2012 veroordeelde de Rotterdamse rechtbank Van U. wegens verboden wapenbezit tot tien maanden cel, waarvan 4 maanden voorwaardelijk. Hij zat die straf uit. Van U. ging in hoger beroep, omdat hij zich verzette tegen de bepaling in het vonnis dat hij zich moest laten behandelen, als de Reclassering dat zou willen.

Bizar genoeg vond de zitting in hoger beroep in Den Haag in 2012 precies plaats op 11 september, een datum die Van U. angst inboezemde vanwege de terreuraanslagen op 11 september 2001 in Amerika. In hoger beroep kreeg Van U. drie jaar cel. Hij werd toen echter niet gevangen genomen.

Ten einde raad

Van U., die jarenlang werkzaam was in de scheepvaart en is opgegroeid in reformatorische kring, was van oktober 2012 tot mei 2013 in Noorwegen. Hij had daar een stuk grond gekocht en woonde in een caravan. Van U. zou een werkgever hebben laten weten dat ze „hem (Van U.) niet meer in Nederland zouden zien.” Zijn pogingen om in Noorwegen een nieuw bestaan op te bouwen, mislukten. Hij was „ten einde raad.”

Vanaf juni 2013 deed Van U. zelf vergeefse „pogingen om zijn resterende straf uit te zitten.” Hij meldde zich onder meer bij gevangenissen in Utrecht en Nieuwegein. Van U. stelde met hulp van een zus een –niet verstuurde– brief op waarin aan de toenmalige staatssecretaris van Justitie uitvoering van opgelegde celstraf werd gevraagd. Van U. schreef: „Vanaf december 2011 staat mijn leven op zijn kop, vol onzekerheid en inmiddels ook financiële problemen wegens werkloosheid. Ik wil graag werken, maar kan mij niet verbinden aan een werkgever omdat het voor mij onduidelijk is of ik nou wel of geen straf nog heb uit te zitten.”