„Dit monument dwingt omhoog te kijken. En dan worden we stil, in herinnering, uit respect, en in de hoop dat er nooit meer oorlog komt”, sprak burgemeester Tigelaar van Oud-Beijerland.

Bij de plechtigheid waren tal van militairen, hoogwaardigheids­bekleders en nabestaanden van vliegeniers uit binnen- en buitenland aanwezig.

Het 6 meter hoge monument is bedoeld als nagedachtenis aan de 77 vliegeniers die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Hoeksche Waard zijn omgekomen. Het gaat om Engelsen, Australiërs, Polen, Amerikanen en Nederlanders. Het monument, een ontwerp van J. E. de Man-de Geus, bestaat uit een metalen zuil met daarop een gegalvaniseerde plaat met de contouren van het eiland de Hoeksche Waard. In uitgesneden vorm escorteren vijf westwaarts vliegende Engelse Spitfires een Amerikaanse B-17-bommenwerper. Rondom de zuil, op ooghoogte, hangen panelen met informatie over de slachtoffers en de datum en plaats waar ze zijn omgekomen.

Het monument is tot stand gekomen dankzij initiatiefnemer Anton de Man uit Oud-Beijerland. Hij zorgde in 2010 al voor een monument in het nabijgelegen Blaaksedijk voor een omgekomen vliegenier uit Australië. „In de Hoeksche Waard liggen veel jongens begraven die in de oorlog gesneuveld zijn”, zegt hij. „Maar wie gaat er nou naar een begraafplaats om hen te gedenken? Daarom heb ik me ingezet voor dit monument, ook nog na zo veel jaar. Het is er nooit te laat voor.”

Het was zaterdag 71 jaar geleden dat geallieerde troepen landden op de stranden van Normandië. Dat zou de geschiedenis ingaan als D-day. „Vandaag is het dus een soort D-day voor de Hoeksche Waard”, vond Teun Simons van de stichting Monument Luchtoorlog Hoeksche Waard 1940-1945. „Als je het beeld bekijkt, zie je vliegtuigen die westwaarts vliegen, richting Engeland. Hun missie zat er bijna op. Bijna thuis. Maar voor een aantal vliegeniers gold dat niet. Zij kwamen nooit meer thuis, maar gaven hun leven voor onze vrijheid. Het is onze wens dat iedereen die dit monument ziet, doordrongen is van het feit dat vrijheid nooit vanzelfsprekend is.”

Burgemeester Tigelaar wees erop dat vliegtuigen die overkwamen voor velen in de oorlog de boodschap overbrachten dat er aan hen gedacht werd. „Er zijn veel monumenten en verhalen over de oorlog en de luchtoorlog in de streek. We kennen ze allemaal en alles komt samen in dit monument. Het herinnert ons ook aan de enorme impact die de oorlog gehad heeft. Het dwingt ons omhoog te kijken.”

Tijdens de onthulling maakt een Spitfire veel indruk. Het toestel vliegt drie keer over op het moment dat de ceremonie begint. „Ik vlieg zelf. Dat geluid herken je uit duizenden”, aldus ceremoniemeester Jan van Tol. Een emotioneel moment volgt wanneer familieleden van slachtoffers de vier plaquettes met de namen van en informatie over de gevallenen onthullen. Daarna leggen diverse mensen een krans. De burgemeesters Tigelaar van Oud-Beijerland en Luteijn van Cromstrijen leggen er een namens de Hoeksche Waardse gemeenten. De assisterende scouting van Oud-Beijerland adopteert het monument. De onthulling zorgde ook voor verrassende ontmoetingen. Zo zagen enkele familieleden van de omgekomen vliegenier Leo Blommestein uit Den Haag elkaar zaterdag voor het eerst van hun leven.

In eerste instantie had een rotonde langs een provinciale weg bij Heinenoord de voorkeur voor plaatsing van het monument. Dat ging echter niet door. De provincie Zuid-Holland vreesde dat zo’n monument het verkeer te veel zou afleiden.

Initiatiefnemer De Man had echter zijn bedenkingen bij de plaatsing op het bedrijventerrein. „Ik was bang dat het monument op die plaats een beetje weggestopt zou staan”, aldus De Man. „Maar vlakbij ligt een toeristische route langs de Oude Maas. Daar komen jaarlijks duizenden toeristen langs.”