CDA, ChristenUnie en SGP vinden dat samenwerkingsscholen alleen in noodsituaties gevormd mogen worden, bijvoorbeeld bij dreigende opheffing van de openbare of de bijzondere school. De regering is daar niet voor. Die vindt dat de samenwerkingsschool een „buitengewone variant” mag zijn naast het openbaar en het bijzonder onderwijs.

CDA-kamerlid Mosterd, ChristenUnie-woordvoerder Slob en de SGP’er Van der Vlies spraken woensdag tijdens een debat in de Tweede Kamer hun vrees uit dat de totstandkoming van veel samenwerkingsscholen het bestaande duale bestel met openbaar en bijzonder onderwijs uitholt. Zij kunnen zich inhoudelijk niets voorstellen bij een samenwerkingsschool.

VVD-woordvoerder Cornielje is het daar niet mee eens. Hij benadrukte woensdag dat er in een samenwerkingsschool openbaar en bijzonder onderwijs wordt gegeven en dat er daarom geen sprake is van een derde weg.

D66 en GroenLinks willen nog een stapje verder gaan met de hervorming van het grondwetsartikel over de vrijheid van onderwijs dan de regering. Zij vinden dat samenwerkingsscholen een volwaardige derde weg mogen vormen naast het openbaar en het bijzonder onderwijs.

Om de christelijke partijen tegemoet te komen, heeft de regering eind vorige maand besloten samenwerkingsscholen alleen mogelijk te maken door fusies van bestaande scholen. In het aanvankelijke regeringsvoorstel was het ook mogelijk om bij nieuw op te richten scholen, bijvoorbeeld in nieuwbouwwijken, direct te starten met een samenwerkingsschool. Als de christelijke fracties niet bereid zijn de grondwetswijziging te steunen, wil de PvdA dit onderdeel terug in de wet.

In de Eerste Kamer is steun van een van de christelijke fracties nodig, omdat er voor grondwetswijzigingen een tweederde meerderheid nodig is. In de Senaat heeft de coalitie geen tweederde meerderheid, in de Tweede Kamer wel.

Maar ook al blokkeren de christelijke fracties de wijziging, een wettelijke regeling van de samenwerkingsschool zal er toch komen, zo dreigde minister De Vries van Binnenlandse Zaken woensdag. Als de Eerste Kamer het voorstel tot wijziging van de Grondwet afwijst, komt de regering zonder grondwetswijziging met een wetsvoorstel om de samenwerkingsschool te regelen. Diverse onderwijsjuristen hebben aangegeven dat dit tot de mogelijkheden behoort.