Waar bent u vanavond tijdens de dodenherdenking?

„Bij familie in het centrum van Amsterdam, dicht bij de Dam.”

Waarom gaat u erheen?

„Ik ben van Joodse afkomst. Aan vaders kant zijn veel familieleden omgekomen. Na de oorlog spookte het verhaal door de familie hoe dat was gegaan. Mijn overgrootouders en hun zeven kinderen zaten ondergedoken. Vanwege verraad moesten ze naar een ander adres. Op een kruispunt wilden de verzetsmensen die hen wegbrachten rechtsaf. Overgrootmoeder kreeg een onberedeneerd gevoel dat het daar niet pluis was en ging linksaf. Twee kinderen gingen met haar mee. Zij drieën doken onder in Veenendaal en overleefden de oorlog. Overgrootvader en de andere vijf kinderen zijn opgepakt en naar Auschwitz gedeporteerd. Het is niet bekend of ze direct zijn vergast of kort daarna door de ontberingen zijn omgekomen.

Opa behoorde tot de overlevenden. Hij kwam zwaar getraumatiseerd uit de oorlog en trouwde met een Joodse verzetsstrijdster die ook een oorlogstrauma had.

De verliezen hebben de over­levenden getekend. Het stempelt ook de volgende generatie. Voor mij is het leven niet vanzelfsprekend; ik beleef bewust dat ik er ben en dat ik iets moet voort­zetten. Vooral rond deze mei­dagen gaat dat door je gedachten. Door de herinnering aan de overledenen in leven te houden, is het alsof ze toch niet helemaal verdwenen zijn.

Als gevolg van de familie­geschiedenis kan ik geen enkele foto weggooien, verzamel ik veel antiek en ben ik erg geïnteresseerd in bedreigde talen. Allemaal uitingen van de drang om het verleden niet helemaal te laten verdwijnen.”

Blijft het belangrijk om de slacht­offers te herdenken?

„Absoluut. Ik vrees dat 4 mei steeds meer in het teken komt te staan van alle mogelijke conflicten. De Holocaust blijft echter uniek. Dat een hele industrie werd opgezet om een bevolkingsgroep uit te roeien, blijft een van de afschuwelijkste gebeurtenissen in de moderne geschiedenis. Zoiets mag nooit weer gebeuren.”