De link met het onderwerp lijkt gezocht, toch gaat Philips bewust terug naar de oorlog. „Die hebben wij als gezin enorm intensief beleefd. We woonden in Eindhoven. De stad werd twee keer gebombardeerd: door de geallieerden en door de Duitsers. Binnen 100 meter van ons huis vielen acht bommen, maar wij bleven gespaard. Mijn moeder zei: Het is alsof God Zijn handen gevouwen boven ons huis heeft gehouden. Achteraf zeg ik: We zijn gespaard om onze energie in te zetten voor een betere wereld. Dat is nog steeds mijn drijfveer.”

Als Philipsjongen –kleinzoon van de oprichter van de gloeilampenfabriek– was Anton voorbestemd om de techniek in te gaan. „Ik ging dus natuurkunde studeren in Delft, maar ontdekte dat ik de mens veel interessanter vond dan hoe elektriciteit door een draad stroomt. Steeds dacht ik: Wat kan ik vandaag doen om de wereld te verbeteren en ook anderen daartoe bewegen?”

Philips brak zijn studie af –„daar had mijn vader wel moeite mee”– en kwam bij Morele Herbewapening terecht, een internationale organisatie die een alternatief bood voor de opmars van het communisme. „Mijn ouders waren er ook actief bij betrokken. Ik ging mee naar conferenties, in Zwitserland bijvoorbeeld, en vond het fantastisch. Ik schreef mijn gedachten over een betere wereld op om ruimte te maken in mijn hoofd voor nieuwe gedachten. En ik leerde eerlijk met mezelf omgaan. Zijn mijn gedachten zuiver, onzelfzuchtig? Dan kan ik rustig doorgaan met het uitvoeren ervan. Zo werk ik nog steeds. Hoewel, dat idee van onzelfzuchtigheid heb ik een beetje losgelaten. De Bijbel zegt dat ik m’n naaste moet liefhebben als mezelf, niet méér dan mezelf.”

Ommekeer

Vijftien jaar later kwam Philips toch in het familiebedrijf terecht, als manager telecommunicatie. „Maar ik ben geen manager en houd er niet van om mensen te vertellen wat ze moeten doen”, verzucht hij. „Ik vind liever zelf dingen uit.”

De grote ommekeer in zijn leven bracht de Amerikaan Arthur Miller. „Ik las een artikel van hem waarin hij stelt dat de meeste mensen hun arbeidzame leven doorlopen zonder dat er ooit systematisch is gekeken naar hun talenten. Merkwaardig is dat. Zo werkt het helaas nog steeds.”

Wat de oplossing is, las Philips ook bij Miller. „Twee zaken zijn belangrijk. Je moet weten wat er allemaal te kiezen valt én je moet jezelf goed kennen. Dat laatste kun je leren door terug te blikken naar je jeugd, naar momenten dat je gemotiveerd bezig was. Het is een bekend gegeven in de psychologie: de beste voorspeller van toekomstig gedrag is het verleden. Als je je gedrag van vroeger analyseert, ontdek je waar je hart, je passie ligt. Kies vervolgens een studie, een beroep dat daarbij past.”

Wat heeft uw hart?

„Als kind maakte ik graag legpuzzels. En tijdens de conferenties van Morele Herbewapening was ik het liefst praktisch bezig: bagage van de deelnemers naar hun kamer brengen, afwassen, stoelen verplaatsen. Altijd met een ideaal in gedachten. Het heeft inzicht gegeven in mijn passie: het realiseren van ideeën. Het liefst zo concreet mogelijk.”

Philips was al 55 toen hij eindelijk toekwam aan het realiseren van zijn passie. „Ik ben op die leeftijd nog gestart met een eigen adviesbureau: Emergo. Daarmee richt ik me op de vraag: Hoe leer je als mens de gaven die je hebt gekregen goed gebruiken? Hoe kom je op de juiste plek terecht? Mensen vinden het moeilijk te ontdekken wat bij hen past. Ik sprak recent op een bijeenkomst met trainers van het chemiebedrijf DSM. Wie weet wat zijn centrale drijfveer is? vroeg ik. Van de tachtig aanwezigen gingen er twee handen omhoog.”

Wat doet uw stichting concreet?

„We hebben werkboeken gemaakt voor zowel jongeren als volwassenen. Daarin laten we mensen op zoek gaan naar hun talenten, hun passie, hun drijfveer. Ze moeten die op papier zetten en analyseren. We vragen hun ook een verhaal over zichzelf te schrijven. Het is ontroerend om die verhalen te lezen. Ook die van jongeren. Al vanaf 14, 15 jaar kunnen ze eraan meedoen. Het doel is dat ze inzicht krijgen in zichzelf. Dat ze als een bloembol uit de aarde komen. Vandaar de naam van de stichting. Emergo: ik kom boven.”

Drempels

Emergo is een kleine stichting. Philips: „Naast mij werkt er op kantoor alleen een officemanager. De andere bestuursleden werken vanuit huis. Ook zetten we mensen in die door ons zijn getraind. Ons doel is contacten te leggen met scholen en bedrijven zodat ze ons materiaal leren kennen. Daarnaast leiden we trainers op, 42 op dit moment, die met ons materiaal kunnen werken. Ons probleem is dat we tegen hoge drempels aanlopen. De meeste scholen werken al met allerlei soorten studie- en beroepskeuzetesten. Maar daar kleven in mijn visie grote nadelen aan. Dergelijke testen werken op de manier van: wil je banketbakker worden of advocaat? Maar veel leerlingen willen dat geen van beide. Of zo’n test wordt met de hele klas gedaan. De uitkomst is dan dat de helft brandweercommandant wil worden, want dat is lekker spannend. Maar dat schiet natuurlijk niet op.”

Wat kost het om met uw materiaal in zee te gaan?

„Dat bedrag is te hoog als je freelancers ermee laat werken. Daarom leiden we docenten op die het materiaal klassikaal kunnen inzetten. We gaan een pilot doen waarbij scholen 750 euro betalen voor de opleiding van een docent inclusief voldoende werkboeken voor twee jaar. Het probleem is echter dat veel materiaal op het gebied van studie- en loopbaanbegeleiding via internet gratis is te downloaden. En dat de prioriteit op veel scholen ligt bij het zo veel mogelijk leerlingen laten slagen voor het diploma, niet op het traject daarna. Scholen moeten eerst zelf het succes van ons materiaal ervaren. Stapje voor stapje proberen we terrein te winnen.”

Helpt het daarbij dat u Philips heet?

„Zeker, dat helpt om deuren te openen. En ik ben ervaringsdeskundige. Ik heb zelf een aantal keren in mijn leven de verkeerde beroepskeuze gemaakt. De meerderheid van de mensheid doet dit. Uit onderzoek blijkt dat 71 procent van de mensen in Nederland liever ander werk heeft. En een kwart zegt het niet erg te vinden om morgen met pensioen te gaan. Stel je voor dat iedereen in Nederland met plezier z’n werk zou doen, dan zou onze productiviteit met sprongen omhooggaan. En we zouden een geweldige uitstraling hebben naar de rest van Europa en de wereld.”

Wat drijft u op deze leeftijd nog zo actief bezig te zijn?

„Dat is mijn ideaal: verbeter de wereld, begin bij jezelf. Het zou mooi zijn als iedereen in Nederland werk heeft dat voldoening geeft en waarbij mensen hun talenten maximaal kunnen inzetten. Mijn vader is honderd geworden. Dat hoop ik ook te worden. Ik werk nog vijf dagen in de week. Ik ben ’s ochtends meestal wat later op kantoor, maar ga ’s middags als laatste naar huis.”

www.stichtingemergo.nl

„Willen is kunnen? Een mythe”

Cees van den Berg in Kampen is eigenaar van Corecase, een adviesbureau voor training, coaching en outplacement. Daarnaast geeft hij commerciële vakken op het Hoornbeeck College in zijn woonplaats. Hij trekt veel met Anton Philips op, houdt samen met hem lezingen en promoot het materiaal van de stichting Emergo op scholen en onder particulieren.

„Ook in reformatorische kring wordt veel nagedacht over de plaats en zin van werk in je leven”, zegt Van den Berg. „Ik heb zelf een aantal keer met ontslag te maken gehad. Als je ontslagen wordt, staat de hele boel te trillen, want werk betekent heel veel voor mensen. Op de stressladder staat het overlijden van een geliefde op nummer 1, echtscheiding op nummer 2 en daarna komt al snel het verlies van werk. Mensen die hun baan kwijtraken, moeten door een rouwproces heen.”

Toen het Van den Berg overkwam, ging hij op zoek naar literatuur over het thema ”werk en identiteit”. „Ik kwam in aanraking met de visie van de Amerikaanse psycholoog Arthur Miller. Hij is christen en ontkracht de mythe ”willen is kunnen”. Die mythe doet ook in reformatorische kring opgang. Miller verwijst echter naar Psalm 139: Gij hebt mij heel wonderlijk gemaakt. Iedereen heeft z’n eigen vaardigheden, talenten. Het gaat er niet om dat we rijk worden, maar dat we worden wie we zijn. Groen van Prinsterer zei: Ik ben geen staatsman, maar christen. Dat is een treffende manier om je echte identiteit te verwoorden.”

Tijdens zijn zoektocht leerde Van den Berg Anton Philips kennen. „Hij bleek net als ik geïnspireerd te zijn door Miller. Sinds dat moment trekken we veel samen op.”

Wat spreekt u in hem aan?

„De authenticiteit. Philips durft te erkennen: ik heb een aantal keer verkeerd gekozen in mijn leven. Veel mensen zullen dat herkennen als ze eerlijk zijn. Werk heeft vaak een verkeerde plaats in ons leven. We maken elkaar gek door zo hoog mogelijk te willen scoren. Ik denk aan het boek ”Goed werk” van de Amerikaanse theoloog Tim Keller. Hij zegt: Werk is een gave van vóór de zondeval. Daarna is het vermengd geraakt met doornen en distels. Ik verwijs nogal eens naar Genesis 21. Izak is in het land Gerar, krijgt ruzie met de herders daar, die vervolgens zijn putten dichtgooien. Dan staat er: En Izak bouwde de Heere een altaar, zorgde voor zijn gezin en groef putten. Dat is dus de goede volgorde: God, gezin, werk. Wij doen het vaak andersom.”

Hoe gebruikt u het materiaal van de stichting Emergo?

„Er zijn twee varianten: een lightversie voor scholieren en een loopbaanversie voor volwassenen. Wat de eerste groep betreft: het materiaal van Emergo is geen studie- of beroepskeuzetest, maar een analyse. De vragen en opdrachten leiden tot een behoorlijk concreet motivatiekompas. Het helpt leerlingen en studenten om zelf te ontdekken wat bij hen past.”

Dat is belangrijk, vindt Van den Berg. „Veel jongeren zijn aan het zwalken. Ze doen op hun slofjes de havo of het vwo, gaan studeren, krijgen na een jaar een negatief studieadvies, volgen een sprintopleiding in het mbo, maar mogen daarna niet meer terugkeren bij hun eerdere studie. Dan hebben ze een probleem.”

De Kampenaar geeft een voorbeeld. „Ik denk aan de jongen die de studie accountancy had gedaan, maar niet tevreden was. Op mijn verzoek schreef hij acht verhalen over zichzelf om te ontdekken wat hij nu eigenlijk wilde. In geen enkel verhaal kwam het euroteken of de woorden ”geld verdienen” voor. Hij bleek wel goed te zijn in groepswerk en planning. Uiteindelijk is hij de studie logistiek management gaan doen. Daar heeft hij z’n plek helemaal gevonden. Veel jongeren die met het materiaal van Emergo hebben gewerkt, zeggen: Dit had ik eerder moeten weten.”

Wat kunnen volwassenen ermee?

„Ik krijg nogal wat klanten die aan de kant zijn gezet of uitgeblust zijn geraakt. Vroeger stelden veel mensen rond hun 45e de vraag: Wil ik dit werk blijven doen? Nu lopen mensen al op hun 35e met die vraag. Het maken van een motivatiekompas geeft hun inzicht in waar ze goed in zijn, in wat werkelijk hun hart heeft. Het is een uitstekend medium bij loopbaanbegeleiding en outplacement.”

U werkt parttime op het Hoornbeeck College. De school is een dankbare afzetmarkt?

„Anton Philips is één keer op het Hoornbeeck geweest, tijdens een themadag over motivatie, om zijn materiaal toe te lichten, maar de school gebruikt het nog niet.” Met een knipoog: „Natuurlijk laat ik geen kans voorbij gaan om het te promoten. Ik geef niet voor niets commerciële vakken.”

www.corecase.nl