„De man die veertig jaar geleden metworstkoning was, heeft nu nog steeds status in Boxmeer”, zegt directeur Ineke Strouken van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed. Ze wil daarmee maar aangeven dat tradities belangrijk zijn. „Ze geven een gemeenschap identiteit en ze kleuren het land.” Nederland telt er meer dan tienduizend.

Sinds 2012 bestaat in Nederland de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed, ofwel erfgoedlijst van Unesco. Daarop komen de komende jaren naar verwachting ongeveer 2000 tradities te staan. Voorbeelden daarvan zijn gebruiken als de sinterklaasviering, het bloemencorso, processies en oude spelen zoals het metworstrennen. Dat is een afvalrace met paarden, bereden door uitsluitend ongehuwde jongemannen. De winnaar, de metworstkoning, krijgt als prijs onder meer een halve varkenskop en een halve ton bier.

„Voordat een traditie op de erfgoedlijst komt, moeten mensen aan de hand van een erfgoedzorgplan laten zien hoe ze de gewoonte willen doorgeven en levend willen houden”, licht Strouken toe. De mensen die een zorgplan indienen, krijgen er geen geld voor. „Het gaat puur om de erkenning van een gewoonte, vaak al eeuwen oud, maar soms ook weer aangepast aan de tijd.”

De erkenning van het erfgoed is volgens Strouken precies waarom de belangstelling voor het vastleggen van gewoontes zo toeneemt. „Tradities bestaan natuurlijk al heel lang, maar ze waren nog niet allemaal zo duidelijk zichtbaar. Dat worden ze met die lijst nu wel.” Het volkscentrum erkent jaarlijks gemiddeld rond de 25 tradities.

„Het hoeft geen zoete lijst te zijn. Ze mogen ook best een beetje schuren, zoals Zwarte Piet en vuurwerk”, zegt Strouken. Eén van de meest verrassende tradities vindt ze de openluchtmis Sjaasbergergank in Valkenburg, uit 1758. „Daaraan vooraf gaan processies en na de mis is het kermis. Wat je dan ziet is een schilderij van Pieter Bruegel.”