Direct tegenover de Hooglandse Kerk aan de Nieuwstraat in hartje Leiden wapperen twee witte vlaggen van de Ichthus Boekhandel. Binnen tref je een klein winkeltje, de tafels en boekenkasten tjokvol. Veel klassiekers, wetenschappelijk werk, weinig romans.

„We krijgen hier veel studenten. De helft van onze klanten is tussen de 18 en de 25 jaar”, licht eigenaar Jo van Dorp (58) toe. „Het idee dat jonge mensen niet meer naar boekhandels gaan, klopt niet langer. In Amerika hebben ze tijdens de crisis het ware gelaat gezien van internethandels zoals Amazon. Daar draait het alleen om de aandeelhouders, om geld verdienen met het leveren van een product. Wat voor product het is, maakt ze niet uit. Jongeren willen dat niet meer.”

De winkel in Leiden, geopend in 2007, is een van de vestigingen van Ichthus Boekhandels. Andere zijn gevestigd in Alphen aan den Rijn, Den Haag en Zoetermeer. De zaken zijn ondergebracht in een stichting en 21 van de 28 medewerkers zijn vrijwilliger.

Hoopvol

Was Van Dorp twee jaar geleden nog onzeker over de toekomst van de zelfstandige boekhandel, nu durft hij weer ruimer te ademen. Ontwikkelingen in de Verenigde Staten stemmen hem hoopvol. Daar is het aantal zelfstandige boekhandels sinds de crisis toegenomen met liefst 27 procent. Zij sprongen in het gat van het faillissement van of de problemen bij grote ketens en profiteerden tegelijkertijd van de trend van meer lokaal winkelen.

Ook wijst Van Dorp erop dat de cijfers van het CBS nogal verschillen met die van de Koninklijke Boekverkopersbond, die andere definities hanteert en heeft laten weten dat het aantal verkooppunten juist stabiel is. „Ik doe niet mee aan het heersende pessimisme”, zegt Van Dorp. „Ik was afgelopen zaterdag bij Dominicanen in Maastricht en was verbijsterd over hoe druk het er was.”

Schade beperkt

Hoewel er onduidelijkheid bestaat over het aantal winkels, lopen de omzetcijfers wel degelijk terug. Bij de algemene boekwinkels was er in 2014 sprake van een daling van 7,9 procent. Bij de christelijke boekhandels bleef de schade met 3,4 procent beperkt.

Waarom doen christelijke winkels het beter? Van Dorp noemt diverse redenen. Zo wordt er in christelijke kring „van oudsher meer gelezen. Daarnaast zijn christelijke boekhandels bijna per definitie missionair en daarom meer relatiegericht. Ten slotte kan Ichthus als zelfstandige boekhandel, anders dan bijvoorbeeld een landelijke keten als Bruna, beter inspelen op de lokale markt.”

Mocht het financieel onverhoopt toch minder gaan, dan zijn christelijke boekhandels volgens Van Dorp „meer bereid om pijn te lijden” en daardoor in staat het langer vol te houden. „Wij zijn not-for-profit. Dat betekent niet dat winst slecht is, maar dat het niet ons eerste oogmerk is. Continuïteit is het belangrijkst. Ik ben een boerenzoon. Een boerderij is ontzettend kosteninefficiënt. Zo werk je op duur land, dat elders veel goedkoper is, maar toch blijf je het doen. Dat heeft te maken met waarden.”

Een goede dag hoeft bij een christelijke boekhandel niet te betekenen dat er veel omzet is gedraaid. Bij de vestigingen van Ichthus wordt elke week gemiddeld één Bijbel verkocht aan iemand die nooit eerder de Bijbel heeft gelezen. „Kom daar als kerk maar eens om. Zo’n bijzondere verkoop maakt een mindere dag weer helemaal goed.”