„De mensen kunnen het afwasmiddel in hun meegebrachte flessen tappen”, zegt Jo Tuinstra (62), bestuurslid en medewerkster van de Zwolse voedselbank. Die huist in een loods van een voormalig postsorteercentrum pal naast het treinstation.

Steeds meer mensen kloppen aan bij een voedselbank. Vorig jaar ging het om 94.000 personen, een stijging van 11 procent ten opzichte van 2013. Dat meldde brancheorganisatie Voedselbanken Nederland woensdag. Eind 2014 waren daar 157 voedselbanken (10.000 vrijwilligers) bij aangesloten. Van de huishoudens die gebruikmaken van een voedselbank gaat het in 32 procent van de gevallen om eenoudergezinnen. Ruim 40 procent van hen die voedsel krijgen, is jonger dan 18 jaar. Iemand kan in beginsel maximaal drie jaar levensmiddelen krijgen.

Tuinstra komt schrijnende gevallen tegen, vertelt ze te midden van rolbanken met daarop honderden kratten. „Neem mensen die hun bijstandsuitkering niet op tijd ontvangen. Ze kunnen hun huur nauwelijks betalen. De deurwaarder staat op de stoep. Ze hebben geen geld meer om voedsel te kopen. Of denk aan tweeverdieners in een duur huis met een hypotheek. Ze raken beiden hun baan kwijt en gaan er ineens honderden euro’s op achteruit.”

Heel krap

Mensen die een voedselpakket willen, dienen aan voorwaarden te voldoen. Zo moet een eenpersoonshuishouden een maandelijks besteedbaar inkomen (geld dat over is na aftrek van vaste lasten) van ten hoogste 180 euro hebben. Bij meerpersoonshuishoudens komt daar voor elke volwassene 60 euro bovenop en voor elke kind 50 euro. Dus: wil een echtpaar met een kind een voedselpakket, dan mag het maandelijks besteedbaar inkomen hooguit 290 euro bedragen.

„Klanten die hier komen, zitten heel krap bij kas”, zegt Tuinstra. „Nee, ik hoor in mijn omgeving nauwelijks opmerkingen in de trant van: „Mensen hadden beter op hun geld moeten passen.” Niemand klopt hier voor z’n plezier aan. Zeker de eerste keer hier komen, is loodzwaar. Je wilt hier niet gezien worden. Als vrijwilligers zeggen we tegen elkaar: „Als wij iets meer pech in ons leven ondervinden, kunnen we ook bij een voedselbank belanden.””

De Zwolse voedselbank verschaft elke veertien dagen aan zo’n 335 huishoudens een krat met voedsel, waar ze een dag of drie, vier mee vooruit kunnen. „Het aantal aanvragen is de afgelopen jaren licht gegroeid.”

Kerstpakketten

Van bedrijven krijgt de voedselbank etenswaren toegestuurd. „Soms zijn de spullen over de datum maar zijn ze nog prima te consumeren. We letten daar goed op en zijn daar speciaal voor gecertificeerd”, zegt Tuinstra, lopend langs pallets met blikken groente, zakken chips, spuitbussen slagroom, flessen limonadesiroop en zakken snoep.

„Niet alles is supergezond. We kregen deze week nog wat overgeschoten kerstpakketten binnen.” Wijzend op een pallet dozen: „Daar zitten 1200 bakjes satésaus in van een bedrijf uit Nijkerk. Kennelijk is bijvoorbeeld door een fout het gewicht in de bakjes niet precies op orde. Zo’n bedrijf vindt het te tijdrovend om dat uit te zoeken en schenkt ons die pallet.”

Ook bakkers in Staphorst, Rouveen, Hattemerbroek, Oldebroek en Zwolle dragen hun steentje bij. Ze leveren frequent overgebleven brood. De voedselbank slaat dat op in vriescellen. Vanuit het kassengebied bij IJsselmuiden komen geregeld groenten. „Paprika’s, komkommers, witlof, tomaten.”

Blij is Tuinstra ook met hulp vanuit de kerken. „Gisteren was het biddag. Diverse kerken zamelden voedsel in. Zo haalde een vrijgemaakt gereformeerde kerk uit Zwolle twintig lege kratten op, met de bedoeling die gevuld weer terug te brengen.”

De in Hattem woonachtige Tuinstra, verbonden aan de evangelische gemeente Vrije Evangelisatie Zwolle, vindt het normaal dat ze mensen helpt. „Dertig jaar geleden heb ik bewust de keuze voor Jezus gemaakt, dus volg ik Hem. Het voelt niet zo dat ik werken van christelijke barmhartigheid doe. Ik vind het ook gezellig om actief te zijn met vrijwilligers.”

De voedselbank geeft zo nu en dan ook spullen weg, zoals flessen doucheschuim. Kinderen tussen de 5 en de 12 krijgen via de stichting Jarige Job een doos met twee cadeaus en traktaties. „Ooit bezorgde ik een jarig meisje een cadeaubon van 10 euro. Zij en haar moeder vonden dat fantastisch.”