Zes sneuvelden er op het recente bezuinigingsslagveld en staan te koop. Op Fort Hood in Texas zijn acht heli’s gestationeerd om Nederlandse piloten op te leiden. Blijven er zestien over op de vliegbasis Gilze-Rijen. Daarvan vertrekken er begin maart zes naar Afghanistan. Vier om te vliegen, twee reserve.

Het wordt de derde missie in het buitenland voor de vliegende tanks. Na Bosnië (1998) en Djibouti (2001) nu dus Afghanistan. De NAVO nam daar vorig jaar de leiding van de internationale vredesmacht ISAF op zich, maar heeft grote moeite om voldoende materieel te krijgen voor de 5700 militairen. Die kunnen daardoor hun werkterrein niet uitbreiden, terwijl de VN-Veiligheidsraad daar wel op hamert.

ISAF, waar nog dertig Nederlanders deel van uitmaken, is momenteel alleen actief in Kabul. Het is de bedoeling dat er ook militairen naar de noordelijke stad Kunduz gaan, onder meer om te helpen bij de wederopbouw van het land. Maar die hebben bescherming nodig.

Robertson, de vorige secretaris-generaal van de NAVO, had Nederland al gevraagd om de snel inzetbare gevechtshelikopters. Nieuwe NAVO-baas De Hoop Scheffer herhaalde het verzoek. Vrijdag gaf het kabinet groen licht. Er is niet veel keus. Binnen de NAVO beschikken alleen Nederland, Groot-Brittannië en de VS over Apaches.

Veilig is het niet in Afghanistan. Deze week kwamen een Canadese en een Britse militair bij aanslagen om het leven. Ook enkele burgers werden gedood. „De terroristen die verantwoordelijk zijn voor de aanslagen hebben zelfs geen respect voor de veiligheid van hun eigen mensen”, zei de commandant van ISAF, de Duitse generaal Götz Gliemeroth.

De Nederlandse helikopters komen onder zijn bevel. Evenals de 135 militairen die meegaan. Volgens een woordvoerder van de luchtmacht nemen de luchtmachters alleen hun standaardwapens mee.

Bij de vorige missie kwam de Apache geen enkele keer in actie. Dat was niet verwonderlijk. Vier toestellen moesten vanaf februari 2001 vanuit Djibouti ondersteuning bieden aan Nederlandse mariniers in Eritrea. Tussen de heli’s en de mariniers zat zes uur vliegen. „We hebben wel goed kunnen oefenen”, zei de commandant na afloop.

De helikopters moesten destijds op last van met name PvdA en VVD naar Djibouti. Topmilitairen zagen er weinig in. De Apaches gingen dan ook de geschiedenisboeken in als „parlementaire gevechtshelikopters” (citaat van toenmalig GPV-kamerlid Van Middelkoop).

De Amerikanen ontwierpen de Apache in het begin van de jaren zeventig als een offensieve gevechtshelikopter. Een vliegende hightech ’tankkiller’ uit de Koude Oorlog, die met zo weinig mogelijk verliezen zo veel mogelijk tanks moest uitschakelen.

In de Golfoorlog in 1991 vernietigden Apaches in korte tijd 278 Iraakse tanks. Later bleek het toestel ook geschikt voor vredesoperaties. In de recente Irak-oorlog verloren de Amerikanen een aantal Apaches. Mogelijk één werd er uitgeschakeld door een boer die met een handvuurwapen de tank lekschoot.

Het grootste ’vredeswapen’ van de Apache is de afschrikwekkende werking die van het toestel uitgaat. Escalatie van de onvermijdelijke incidenten kan het beste worden voorkomen door af te schrikken en desnoods gebruik te maken van geweld. Het moderne type, de AH-64D, waarover Nederland beschikt, heeft een groot wapenarsenaal.

Hoofdwapen is de Hellfire lasergeleide antitankraket met een bereik van acht kilometer waarvan er maximaal zestien onder de vleugels kunnen hangen. Verder kunnen onder de vleugels 76 ongeleide raketten worden meegevoerd met een bereik van 7,5 kilometer.

De kruissnelheid van het toestel is 222 kilometer per uur, met een maximum van 366 kilometer per uur. Zoals bij elke helikopter ligt de grote kracht in de wendbaarheid.

Wat behalve de afschrikwekkende werking een grote rol speelt bij vredesoperaties, zijn de sensoren en daglichtcamera’s en een infra-rood camera, waarmee 127 keer kan worden ingezoomd. Dat komt neer op een bereik van 6 à 7 kilometer. De bemanning kan daarmee verplaatsingen van mensen en materieel waarnemen en op videoband zetten.

Op 1 februari 2003, morgen een jaar geleden, legde de bemanning van een Nederlandse Apache de ontploffing van het ruimteveer Columbia boven Texas vast.

Tenminste een keer bewezen de warmtesensoren hun dienst in het vaderland. In juni 1998 verdwenen twee criminelen na een bankoverval in het Noord-Brabantse Oosterhout in de bossen. De politie kon ze niet vinden. Een laaghangende Apache wel.