Vrijdagmiddag werd deel 10, het laatste deel, van het Biografisch Woordenboek Gelderland (BWG) gepresenteerd. C. Cornielje, commissaris van de Koning in Gelderland, nam het eerste exemplaar in ontvangst uit handen van redactielid dr. J. Kuijs.

Het BWG verscheen in navolging van biografische woordenboeken in andere provincies, zo maakte Kuijs vrijdagmiddag tijdens een minisymposium in het Gelderse provinciehuis ter gelegenheid van de presentatie duidelijk. De eerste provincie was Drenthe, waarna Noord-Brabant en Utrecht volgden, en in 1998 het eerste deel van het GBW.

Hij legde uit dat de reeks stopt vanwege personele en financiële problemen. De provincie Gelderland, de belangrijkste geldschieter van de reeks, beëindigt de subsidie. Kuijs opperde het idee om digitaal verder te gaan. Cornielje, die zei persoonlijk te hechten aan deze vorm van geschiedschrijving, vindt dat „een aanleiding voor de provincie om mee te denken.”

In het zojuist uitgekomen deel staan een alfabetisch en een chronologisch register van alle personen die in de tien delen besproken zijn, van alles door elkaar: belangrijke maar ook minder prominente mensen. De eerste in de tijd is Julius Civilis, de man die de Romeinen versloeg. Verder ontmoeten we Anastasius Veluanus, de pastoor van Garderen in de reformatietijd; dichter-predikant Willem Sluiter; admiraal Van Kinsbergen, die met de Engelsen vocht bij Doggersbank; Reveilpredikant O. G. Heldring; NSB’er C. van Geelkerken en schrijver Jac. Overeem.

Overigens missen er ook bekende namen. Zo is die van Johannes Fontanus, de hervormer van Gelderland, niet opgenomen en heeft ook graaf Jan van Nassau, stadhouder van Gelderland en drijvende kracht achter de Unie van Utrecht, geen biografie gekregen.

Neergang

Prof. dr. Frank Keverling Buisman, schrijver van de biografie van Hugh Hope Alexander (”Joeki”) van Pallandt (1891-1950), liet tijdens het symposium de neergang van dat bekende adellijke geslacht uit Rozendaal zien. Het bezat in het begin van de vorige eeuw 10.000 hectare grond en drie kastelen (in Rozendaal, Keppel en Putten). ”Joeki” werd eigenaar van kasteel De Vanenburg in Putten.

„Het enorme vermogen van ongeveer 2 miljoen euro was binnen niet al te lange tijd verdwenen,” aldus Keverling Buisman. Dat kwam onder meer door de stijgende kosten van personeel, successierechten en waterschapslasten, en door de “uitbundige” levenswijze van ”Joeki”, die hield van snelle auto’s, verre reizen, feesten, mooie vrouwen en drank. Vanaf 1916 moest de familie afstand doen van een deel van de Veluwe, dat aan Kröller verkocht werd, de Planken Wambuis (bij Ede) en de Imbosch (bij Rozendaal). Joeki overleed op 59-jarige leeftijd, waarschijnlijk aan drankmisbruik.

Predikanten

Dr. O. W. Dubois, schrijver van een behoorlijk aantal biografieën, vertelde over predikanten met een roeping, die in navolging van Christus hun leven en talenten in dienst van de zwakken en verlorenen hebben gesteld. Hij besprak vier van de door hem beschreven personen: ds. O. G. Heldring, H. Pierson, Willem van den Bergh en ds. J. Overduin.

De eerste drie personen (uit de negentiende eeuw) beschreef hij als mensen die „na een geestelijke crisis tot hun eigenlijke bestemming zijn gekomen. Ze waren alle drie krachtige figuren met grote gaven van hart en verstand. Het waren gevoelsmensen met grote praktische en sociale gaven. Ze hadden een sterk roepingsbesef en waren met innerlijke ontferming bewogen over het lijden van mensen om zich heen. Voor hen geldt dat het leed der mensheid hen vaak niet heeft laten slapen.”

De laatste, ds. J. Overduin, heeft zelf het leed aan den lijve ondervonden toen hij in de Tweede Wereldoorlog, als gereformeerd predikant in Arnhem, in het concentratiekamp Dachau terechtkwam. Dubois noemde diens boek ”Hel en hemel van Dachau” een „indrukwekkend getuigenis van geloofskracht”.