Wat op 22 november in Cleveland in Amerika gebeurde, is het schrikbeeld van iedere agent: er werd een jongen doodgeschoten die -achteraf gezien- met een speelgoedpistool dreigde. Om dit soort situaties te voorkomen zijn neppistolen in Nederland verboden.

Toch komen in Nederland ook incidenten met nepwapens voor. Vorige week nog veroorzaakten twee leerlingen op het Roemer Visscher College in Den Haag reuring door een nepvuurwapen te laten zien. Een 13-jarige jongen stak het wapen in de lucht. Een 14-jarige jongen pakte het van hem af en zwaaide er in de aula mee rond. De jongens werden aangehouden en kregen van bureau HALT een leer-werkstraf.

Hoe vaak dergelijke incidenten voorkomen, kan woordvoerder Remco Gerretsen van de politie niet zeggen. Hij kan er wel over meepraten. Uit eigen ervaring! Tijdens een surveillancedienst dacht hij eens dat het leven van zijn collega op het spel stond, toen die werd bedreigd door een jongen met een wapen. Een nepexemplaar, bleek achteraf. „Maar de emoties die je voelt, zijn hetzelfde als wanneer er een echt pistool wordt gebruikt. Ik kan je zeggen, dat voelt heel beroerd.”

Gerretsen geeft daarbij aan dat de situatie in Nederland en in Amerika niet te vergelijken zijn. „Omdat er in Amerika veel meer wapens in omloop zijn, is de kans dat een tiener een echt exemplaar in zijn hand heeft aanzienlijk groter dan in Nederland. Die context neem je als agent onbewust met je mee.”

Verboden

De site van het ministerie van Veiligheid en Justitie is duidelijk: nepwapens zijn net als echte wapens in Nederland verboden. Alleen als je lid bent van een airsoftvereniging –waar veldslagen worden nagebootst– en de wetgeving kent, mag je een replica van een vuurwapen in bezit hebben. Maar dan nog mag je dit niet laten zien en gebruiken op de openbare weg en in openbare ruimtes.

Wat zijn dat nu precies, nepwapens? Ook dat staat vermeld: „Nepvuurwapens zijn voorwerpen die sprekend op echte (vuur)wapens lijken. Dit kunnen bijvoorbeeld speelgoedwapens zijn, maar ook aanstekers in de vorm van pistolen of handgranaten of ‘wapens’ die onderdeel uitmaken van een spelcomputer.”

De kleur van een nepwapen is niet van belang bij de vraag of het ding te veel op een echt wapen lijkt. Het enige wat telt, zijn vorm en afmeting. Ofwel: je moet ook van een afstand en in het donker gelijk kunnen zien dat het om een neppistool gaat.

Maar ja, hoe weet een leek op vuurwapengebied of een speelgoedpistool te veel op een echt exemplaar lijkt? Politiewoordvoerder Gerretsen erkent dat de definitie iets subjectiefs heeft. „Want als jij vindt dat een wapen echt lijkt, hoeft een ander dat nog niet te vinden. De rechter beslist uiteindelijk of een nepwapen is toegestaan of niet.”

Gerretsen heeft wel duidelijke richtlijn voor thuis: „Wanneer je met je speelgoedpistool je moeder kunt laten schrikken, lijkt het te veel op een echt pistool. Want dan kun je er ook anderen bang mee maken. En dan is het wapen dus, zoals het in de Wet wapens en munitie staat, „voor bedreiging en afdreiging geschikt”, oftewel: verboden.”

Hij geeft verder aan dat het belangrijk is als ouders „hun gezonde boerenverstand” gebruiken. Ook als je in een speelgoedwinkel loopt. „Als je zelf twijfelt, waarom zou je het dan voor je kind kopen? Jij weet natuurlijk straks wel dat het nep is, maar weten anderen het ook? Daar gaat het om.”

Buiten de deur houden

Een kleine inventarisatie op Facebook onder moeders maakt duidelijk: schrikken van speelgoedwapens doen veel moeders niet zo snel. Toch vinden de meesten dit soort speelgoed niets voor kinderen. Miriam Nijhof: „Mijn twee zoons mogen niet met speelgoedpistolen spelen. Zelfs als ze met takjes zo’n ding maken, zeg ik er wat van.” Irmke Fuite: „Ik vind het al naar als mijn zonen voor de gein (met de handen) een schietgebaar maken.” Lydia van Arnhem: „Ik ben als meisje alleen bij mijn moeder opgegroeid en ‘snap’ het daarom denk ik ook niet.”

Haar man kijkt er volgens haar anders tegenaan: „Die lacht erom en zegt: „Joh, ik heb vroeger ook zo veel met een speelgoedpistool in de bosjes gelegen! Jongens vinden dat leuk.””

Moeder Elsbeth van Poelje: „Je probeert het in eerste instantie nog buiten de deur te houden, maar ik ben er wel achter dat jongens ‘moeten’ vechten en schieten. Een stok, een waterpistool, je ontkomt er bijna niet aan.”

Waar bij deze moeders de grens ligt? „Schietgeluiden maken in huis is inmiddels toegestaan, zolang er maar niet geschreeuwd wordt: „Ik maak je dood!”

Minder streng

Nu zijn de kinderen van deze moeders nog relatief jong, maar wat als je puberzoon tijdens zijn vakantie in Spanje enkele wel erg echt lijkende revolvers in z’n koffer heeft gestopt? Een scenario dat volgens woordvoerder van de politie Remco Gerretsen regelmatig voorkomt. „In Zuid-Europese landen zijn de wapenwetten minder streng dan in Nederland. Nepwapens zijn daar dus gewoon te koop. Het is echter strafbaar om in het buitenland een namaakpistool te kopen en dit mee te nemen naar Nederland. Zoals het ook verboden is om via internet echte wapens uit het buitenland in te voeren.”

En als je zoon toch zeurt om een nepwapen? „Dan ga je dus de strijd aan.” Zoals hij zelf ooit deed, toen zijn zoon tijdens de vakantie er een wilde aanschaffen. „Maar ik besef dat niet alle ouders dit zullen doen. Veel ouders blijken het lastig te vinden hun puberzonen op hun gedrag aan te spreken. Of het lukt hun niet meer om hun invloed te laten gelden.”

Beslagen ten ijs

Om beslagen ten ijs te komen bij je kinderen is het handig om de site vraaghetdepolitie.nl eens te raadplegen. Want geheid dat pubers in hun onschuld redeneren: „Je kunt er toch geen kwaad mee?” En wat zeg je dan? In twee korte filmpjes wordt uitgelegd waarom een nepvuurwapen toch gevaarlijk is. In het eerste laat een agent zes pistolen zien. Hij doet alsof hij ermee in de camera schiet en vraagt aan de kijker aan te geven wat het neppistool is. Het is duidelijk dat dat van een afstandje niet te ontdekken valt.

In het tweede filmpje loopt een groepje jongeren bij McDonald’s te dollen met een pistool. Ze eisen al lachend en schietend een hamburger. Het meisje achter de balie schrikt zichtbaar. De chef van de zaak meldt het incident bij de politie. Die treft de jongens even later, terwijl ze een scène aan het opnemen zijn voor een videofilm. Politie, roept een van de jongens. De jongen met het pistool kijkt om terwijl hij zijn wapen nog in z’n handen heeft. De politieman schrikt, en schiet.

Inleveren

Wat je als ouders moet doen als blijkt dat de pistolen van je kinderen wel erg echt lijken? Woordvoerder Gerretsen: „Breng ze naar de politie. Daar kun je ze inleveren. Gelukkig gebeurt dat al steeds vaker. Mensen realiseren zich na enkele voorlichtingscampagnes rond de zomervakanties meer dat nepwapens gevaarlijke situaties kunnen opleveren.

Het in bezit hebben van nepwapens blijft een strafbaar feit. Maar of er ook een boete volgt wanneer je ze komt inleveren, hangt helemaal van de situatie af. Als je als goedwillende ouders de boel komt inleveren, zal het wel loslopen.”

Op zoek naar een nepwapen

Hoe moeilijk is het om op internet een verboden nepwapen te kopen? Een Walther P99 bijvoorbeeld, het dienstwapen van de Nederlandse politie. Even googelen…

De eerste treffer lijkt meteen een schot in de roos. Hij staat nota bene op een Nederlandse site! ‘Slechts’ 895 euro kost de P99. Het zwarte pistool oogt dodelijk en ziet er levensecht uit. Sterker nog: het ís echt! Gelukkig blijken belangstellenden het ding niet zomaar via de webshop te kunnen bestellen. Maar mailen mag wel. Ook bij interesse in zaken zoals koksmessen, kruisbogen, springmessen, revolvers en… gehoorbescherming. Dat betekent echter niet dat iedere liefhebber zomaar een wapen krijgt toegestuurd, want in de algemene voorwaarden staat duidelijk dat er een vergunning moet worden overlegd. Toch een fijn idee!

En replica’s, dan? Als die echt lijken, zijn ze volgens de wet in Nederland verboden. Houden de Nederlandse webshops zich hier aan? Vindbaar zijn de nepwapens wel. Heel simpel. Maar zomaar bestellen en laten afleveren zit er niet altijd in. Neem de site wingsdump.nl. Bij de voorwaarden staat: „Replica’s verkopen wij uitsluitend in de winkel. Voor de aanschaf van een airsoftwapen dien je lid te zijn van een erkende airsoftvereniging en hiervan een geldige pas te kunnen tonen.”

Misschien dat buitenlandse sites rekkelijker zijn. Verder googelen maar. En ja: Duitse sites, Engelse sites, Poolse sites –allemaal bieden ze echt lijkend e replica’s van pistolen, revolvers en geweren aan. Kwestie van ”toevoegen aan winkelwagen”, afrekenen en de bestelling wordt probleemloos opgestuurd naar de Nederlandse klant, die vervolgens een illegaal nepwapen rijker is. Internetfilters helpen ook weinig, omdat die over het algemeen alleen porno en grof taalgebruik blokkeren.