„Ik kan me voorstellen dat extreem gelovige Turken in Nederland sympathie hebben voor Islamitische Staat (IS), maar dan gaat het niet om 90 procent”, zegt een 25-jarige Turkse Nederlander –hij is procesoperator– in het centrum van Deventer. De stad kent een relatief grote Turkse gemeenschap.

Nogal wat reuring veroorzaakten de uitkomsten van een onderzoek van bureau Motivaction, in opdracht van Forum, een instituut voor multiculturele vraagstukken. Uit het –bekritiseerde– onderzoek bij onder anderen 300 Turkse jongeren blijkt dat 87 procent het goed vindt dat jihadistische strijdgroepen voor verandering in de Arabische regio zorgen. Ook acht 80 procent het geweld van deze groepen tegen niet- of andersgelovigen niet verkeerd. Van de Turks-Nederlandse jongeren vindt 87 procent het goed dat er onder Nederlandse moslims steun is voor IS, 90 procent ziet Syriëgangers als helden.

De procesoperator in het centrum van Deventer („ik lees veel over het Midden-Oosten”) moet niets hebben van terreurorganisaties als IS. Ook walgt hij van het „zionisme.” „IS, taliban, al-Qaida, het zionisme: levend verbranden.” Ouders moeten „opletten” bij de opvoeding van hun kinderen. „Vertel jongeren de waarheid. De waarheid van IS. Ook de waarheid dat er Joden zijn uitgeroeid.”

Net als andere Turken in Deventer gelooft de Turkse jongeman Sezai Koyuncu (27) weinig van de uitkomsten van het onderzoek. Ook hij moet niets hebben van IS. „Dat zijn ontspoorde gekken, die in naam van Allah slechte dingen doen”, zegt hij, gezeten op zijn scooter. Wat vindt hij ervan dat het gros van de Turkse jongeren Syriëgangers als helden zou beschouwen? „Bedenk dat de Syrische president Assad honderdduizenden mensen heeft uitgemoord. Als mensen naar Syrië gaan om daar verdrukte burgers te helpen, noem ik hen geen terroristen.”

Van de Turkse jongeren is 83 procent pessimistisch over de mogelijkheid tot vriendschap tussen moslims en Joden in Nederland, stelt Motivaction. Koyuncu kan zich daar wel iets bij voorstellen. „Dat heeft te maken met het Palestinaconflict. Van de Turken staat 99 procent achter de Palestijnen. Turken zien Israël als de onderdrukker. Turkse jongeren worden emotioneel als ze filmpjes zien waarop Palestijnse kinderen worden vermoord.”

Zelf is hij bevriend met een Jood. „We praten over voetbal, zijn beiden voor Ajax.” Met Turkse Joden discussieert Koyuncu over het Palestinaconflict. „Zij staan achter Israël en redeneren: Hamas wil Israël uitmoorden, Israël moet zich verdedigen.” Ik ben het daar niet mee eens. De strijd is ongelijk. Voor één Israëliër gaan honderd Palestijnen dood. Joden hebben altijd geleden. Door dat trauma handelen ze nu onterecht.”

„Tuurlijk niet”, reageert de Turkse café-uitbater Ali Hanedar (30) op de vraag of hij iets ziet in IS. „Je mag niet zomaar mensen doden.” Hij bepleit „respect voor elk geloof.” „Ik heb liever een goede Jood dan een IS-strijder als buurman.”

In de buurt van het treinstation bepaalt de Turkse Centrum-Moskee het straatbeeld. Een zegsman verwijst door naar de Islamitische Stichting Nederland, die 144 Turkse moskeeën beheert. Bestuurslid Deniz Özkanli (40) noemt de onderzoeksresultaten „verbazingwekkend.” „Nee, er zit geen kern van waarheid in. Ik herken het beeld niet. Uit eerdere onderzoeken blijkt dat er weinig radicalisering is onder Turkse jongeren. Ik maak me zorgen over werkloosheid onder hen. Ze hebben te maken met uitsluiting, islamofobie. Dat zorgt voor een gevoel van niet-geaccepteerd worden. Misschien leidt dat bij een deel van de jongeren tot het zich afzetten tegen de samenleving.”