„Daar waar het consumentisme een religie wordt genoemd, is de Markthal met recht een kathedraal”, zo vatte een twitteraar dinsdag een column van kunstenaar Anniek Tijmes samen. Zij schreef: „Het consumentisme heeft in vele opzichten de rol van religie overgenomen. De keuzes die we maken als we kopen zijn zelfs pseudo-religieus te noemen. Consumeren speelt een belangrijke rol in het benadrukken van een eigen identiteit: je bent wat je koopt.”

Het moet gezegd worden: wie de Markthal binnenstapt, staat net als bij een kathedraal eerst even stil om de grootsheid ervan op zich in te laten werken. Het is niet alleen de vorm van het gebouw –een omgekeerd hoefijzer–, maar ook het enorme kunstwerk op het plafond dat indruk maakt. Fruit, groente, bloemen, insecten aangevuld met een foto van de Laurenskerk en een woontoren in aanbouw buitelen over elkaar heen op een 11.000 meter groot oppervlakte. Kunstenaar Arno Coenen –grote baard en vol tatoeages– vergelijkt zijn kunstwerk de ”Hoorn des Overvloeds” graag met de schilderingen in de Sixtijnse Kapel, de zoveelste link naar religie in de Markthal.

Het grote verschil tussen religieuze gebouwen zoals de Laurenskerk of een kathedraal met de Markthal zijn het geluid en de geur. Geen gewijde stilte of orgelmuziek, maar een druk gekakel van bezoekers, verkopers, omroepers en muzikanten. Geen wierookgeur maar de luchtjes van vis, olijven, noten en stroopwafels door elkaar.

Op zondag zijn de verschillen nog groter. In de Laurenskerk, zo’n 100 meter verderop, zijn vier kerkdiensten. De Markthal is op zondag geopend van 12 tot 18 uur. Ondernemers die zich er willen vestigen zijn verplicht die dag open te zijn. Voor stroopwafelbakker C. G. van de Berg –lid van een evangelische gemeente– was dat geen belemmering. „Ik heb er wel over na moeten denken. Maar christen ben je niet alleen op zondag, dat ben je de hele week.”

De Goudse bakker was al jarenlang op zoek naar een locatie buiten zijn stad om zijn stroopwafelproducten aan de man te brengen. „Ik wilde een winkel openen op Schiphol, maar daar kom je niet tussen. Ook hier was eerst een andere stroopwafelbakker in beeld. Die viel af en toen heb ik mijn kans gegrepen.”

Ook Leo van Kempen, bedrijfsleider van een miniwinkel gevuld met streekproducten uit Goeree-Overflakkee, was de zondag geen probleem. „Ik ben gelovig, maar heb veel op zondag in de horeca gewerkt. Ook boeren werken toch op die dag? Er moet nu eenmaal brood op de plank komen.”

Toch zegt Van Kempen dat de zondagsopening een discussie is geweest in de coöperatie van zo’n 45 telers, vissers, boeren, bakkers, slagers en tuinders uit Goeree-Overflakkee die de streekproducten leveren. Of er om die redenen ook ondernemers zijn afgehaakt, weet hij niet. De miniwinkel Buutengeweun zou vanmiddag voor koningin Máxima het startpunt zijn bij de opening van de Markthal. De kraam bezet 2 van de 96 versunits in de Markthal. Tijdens een voorbezichtiging dinsdag bleek dat ze nog niet allemaal vol zijn. „Ongeveer 85 procent is verhuurd en we verwachten dat de rest na de opening ook snel gevuld zal zijn”, zegt Hans Schröder van ontwikkelaar Provast.

Schröder en de Rotterdamse wethouder Schneider (Stedelijke Ontwikkeling) waren dinsdag lyrisch over de nieuwste aanwinst voor Rotterdam, maar de gemeente en de projectontwikkelaar hebben heel wat moeten handjeklappen om het gebouw van de grond te krijgen. De ontwikkeling was al in een vergevorderd stadium toen in 2008 de crisis toesloeg. Uiteindelijk zijn de twee er uitgekomen. De gemeente kocht voor 72 miljoen de ondergrondse parkeergarage met 1200 parkeerplaatsen. Daarmee was een substantieel deel van het 175 miljoen kostende gebouw gedekt.

Een andere belangrijke inkomstenbron was de verkoop van de 126 appartementen en 24 penthouses. Het grootste penthouse met een vloeroppervlak van 300 vierkante meter bracht 1,2 miljoen euro op. Het is een bijzondere woning geworden met een woonkamer die de afmetingen heeft van een kerkzaal, met ramen in de vloer waardoor je op de markt kijkt, met twee patio’s waarin je even een teug verse lucht kunt nemen en natuurlijk een magnifiek uitzicht over het centrum van Rotterdam met de Laurenskerk op de voorgrond.

De 102 huurappartementen zijn allemaal verhuurd, maar van de in totaal 150 koopwoningen zijn er slechts 60 verkocht. De projectontwikkelaar hoopt dat door de massale aandacht van de binnenlandse en de buitenlandse pers de overige appartementen ook snel aan de man gebracht worden. Het zijn mooie woningen, met aan de ene kant uitzicht over Rotterdam en aan de andere kant doorkijkjes naar de marktvloer.

Veel Rotterdammers staan te popelen om de Markthal door te wandelen. Theo Hoedemaker (65) staat met zijn hand tegen de enorme glazen wand naar binnen te turen. „Het is een goede Rotterdamse traditie om iets moois neer te zetten. Het getuigt ook van lef. Dit is een nieuwe vorm van detailhandel die ik wel ken uit steden zoals Turijn en Boedapest. Maar in Nederland is zoiets nog nooit vertoond.”

Groentehandelaar Dick Vriens (77) staat op de buitenmarkt en is minder enthousiast. „De Markthal krijgt alle aandacht, maar dat de gewone markt op de Binnenrotte blijft bestaan, is amper bekend.” Voor een kleine groentehandelaar is een plaats in de Markthal niet te betalen, zegt Vriens. „Het zijn vooral de ondernemers met speciale waren die er naartoe gaan.”

Volgens Schröder vallen die kosten wel mee. „De huur is van een versunit met 20 vierkante meter is 42 euro per dag. Daar komen nog wel servicekosten bij.” Twitteraars melden dat de producten in de Markthal erg duur zijn. „5 tomaten voor 5 euro is niet goedkoop.” Schröder zegt dat er een mix gemaakt is van goedkope producten en kwalitatief duurdere waren. „Voor ieder wat wils.”

Inmiddels praat ontwikkelaar Provast ook in Amsterdam en Den Haag over de bouw van een markthal. Het worden geen kopieën van de Rotterdamse versie. „Maar deze is als concept wel een blauwdruk voor andere plekken.”