Dat zei onderzoeker Ronald Damhuis van het integraal kankercentrum Nederland (ikN) gisteren in een toelichting op een onderzoek dat hij heeft uitgevoerd met twee collega’s. Zij onderzochten de gegevens van bijna 10.000 patiënten die tussen 2005 en 2010 een operatie ondergingen in verband met longkanker.

De studie van Damhuis en collega’s laat zien dat 13 procent van alle longkankeroperaties in Nederland op een vrijdag plaatsheeft.

De kans op complicaties na een operatie op vrijdag bedraagt 4 procent. Dat percentage is beduidend hoger dan het gemiddelde van 2,5 op andere doordeweekse dagen.

„Een vergelijkbaar resultaat is eerder in Engeland gerapporteerd”, aldus Damhuis. „Daar werd een relatie gelegd met de ziekenhuisbezetting in het weekend. Wij vermoeden dat dit in Nederland ook een rol speelt. Maar concrete data hierover bestaan nog niet.”

Het is frappant dat de consequenties van de dag van de ingreep groter zijn dan die van de expertise van de chirurg. Door toedoen van de beroepsgroepen en de Inspectie voor de Gezondheidszorg moeten ziekenhuizen minimaal twintig longoperaties per jaar uitvoeren. Als dat er minder zijn, moeten ze stoppen. Damhuis: „De afgelopen jaren is de nadruk gelegd op concentratie van complexe kankerchirurgie onder het motto van ”praktiseren is perfectioneren”. Het volume van het aantal uitgevoerde operaties per ziekenhuis blijkt nu tegen de verwachting in geen factor van betekenis te zijn. De organisatie van de postoperatieve zorg is dat wel.”

Door de strengere normen stopten veel ziekenhuizen met longchirurgie. De sterfte na een longkankeroperatie in kleine, middelgrote en grote ziekenhuizen was echter vergelijkbaar. De onderzoekers vonden geen relatie tussen overlijdensrisico en het aantal operaties. Ook regionaal werden er geen verschillen gevonden tussen de ziekenhuizen.

In Nederland daalde het risico op complicaties tussen 2005 en 2010 van 3,3 naar 2,1 procent. Dat het staken van longchirurgie in kleinere ziekenhuizen daarbij een rol speelde, noemt Damhuis onwaarschijnlijk. „De echte concentratie van longkankerchirurgie trad pas na 2010 op. Ons vermoeden is dat je vooral complicaties ziet één tot twee dagen na de operatie. Daardoor ontstaat het gevaar dat kleine complicaties pas op maandag worden geconstateerd en dat deze dan inmiddels zijn toegenomen tot een grote complicatie.”

Stoppen met longchirurgie op vrijdag lijkt Damhuis geen optie. „Chirurgen kunnen gegronde redenen hebben om dan te opereren, zoals de beschikbare tijd in de operatiekamer.” Wel is het volgens hem essentieel om ook in het weekend te zorgen voor een adequate bezetting aan ziekenhuispersoneel om goede postoperatieve zorg te kunnen garanderen. „Ik ken longchirurgen die alleen op vrijdag opereren wanneer ze zelf weekenddienst hebben.”