„De bibliotheek? Die is hier geloof ik niet meer. Alles is naar het centrum gegaan”, zegt een oudere man in winkelcentrum Vaartbroek in de noordelijke Eindhovense wijk Dommelbeemd.

Hij vergist zich. Rechts in het winkelcentrum staat met allemaal hoofdletters ”Bibliotheek” op een pand. Een moeder zit er samen met haar twee kinderen rustig te lezen. Een oudere vrouw vraagt of de boeken van de centrale bieb al binnen zijn. Een volgende klant neemt groteletterboeken mee naar het zorgcentrum in de buurt.

Sinds 1 augustus is de boekenvoorziening weer open. Vier jaar geleden moest Eindhoven 3 miljoen euro bezuinigen. De raad besloot dat alle zeven wijkfilialen van de bibliotheek dicht moesten. Daarnaast werd de ruimte van de centrale bibliotheek in het centrum én het aantal boeken gehalveerd.

De drastische afslankingsoperatie werd de afgelopen jaren uitgevoerd. De bezuiniging vormde het sluitstuk van het uitkleden van de wijkvoorzieningen, ook al streed dit met het Eindhovense beleid dat de wijken zelfvoorzienend zouden zijn.

Ook Dommelbeemd, vrij geïsoleerd gelegen in het noordoosten, verloor zijn voorzieningen: het buurtcentrum sloot zijn deuren, de tegenover winkelcentrum Vaartbroek gelegen Sint Matteüskerk hield 9 juni vorig jaar de laatste dienst en de wijkbibliotheek ging 1 april dit jaar dicht.

Reden voor Tom Hoksbergen (37), op dat moment herstellend van een burn-out, om te proberen de voorziening te behouden. Reden van zijn initiatief? „Ik woon hier al 36 jaar en wilde wat doen voor deze wijk. En ik merkte dat ook andere wijkbewoners de bibliotheek wilden behouden.”

Hoksbergen ging gesprekken aan met de woningcorporatie waarin de voormalige bieb was gevestigd, met de gemeente en met de gemeentelijke bibliotheek. Dat leidde ertoe dat Hoksbergen in hetzelfde pand een doorstart kon maken met de wijkbieb als burgerbibliotheek. Daarbij mocht hij 5000 boeken van de collectie in Dommelbeemd gratis overnemen.

Hij bedacht dat de bibliotheek tegelijk de nevenfunctie van buurtcentrum kon krijgen. De gemeente subsidieerde daarom het Bewoners Inloop En Buurtcentrum (BIEB), met 10.000 euro.

Het grootste deel van de te betalen huur krijgt hij door onderhuur van een deel van de ruimte aan commerciële partners, zoals thuiszorgorganisaties en de regionale ggz-instelling GGzE. De hoek van het perceel wordt momenteel ingericht als biologische lunchroom. De woningcorporatie schoot de verbouwing voor, wat wordt verrekend in de huur.

Hoksbergen heeft inmiddels ruim twintig vrijwilligers, van een 18-jarig jongedame tot een 85-jarige. „Die krijgt zo weer sociale contacten en verantwoordelijkheid.” ‘Zijn’ bieb, die hij als vrijwilliger runt, is al vijf dagdelen per week open. „Als er dertig vrijwilligers zijn, kunnen we van 9 tot 4 uur open zijn. De bieb leeft: buurtbewoners gaven zo’n 3000 boeken aan ons.”

Het uitlenen gaat via het principe van bookcrossing: iemand leent een boek voor onbepaalde tijd, en geeft er ook weer een terug. Dommelbeemd werkt samen met de twaalf andere burgerbibliotheken, waarvan een aantal in woon-zorgcentra is gevestigd. Deze worden bemenst door daar wonende senioren. Verder kunnen de boeken van de gemeentelijke bibliotheek in de burgerbibliotheken worden opgehaald.

Hoksbergen roemt het middel van de burgerbibliotheek, die ook onder meer in Deventer en Rotterdam gestalte kreeg. „Het is het ultieme bewijs dat participatie van burgers in de samenleving de nodige resultaten oplevert.”