Schoon genoeg hebben de broers Romkes ervan. Hun kotter, de onder Britse vlag varende BCK 40 Quo Vadis, komt elke week met een lading kostelijke schol van de Noordzee en dan volgt de kater. Hun mooie product brengt amper genoeg op om de verstookte diesel te betalen, laat staan om er nog een redelijk inkomen aan over te houden.

In maart voerden Nederlandse vissers massaal actie tegen de lage visprijzen. De Urker vloot bleef ruim een week in de havens liggen. Pas nadat de vishandelaren hadden toegezegd zich in te zetten voor een betere prijsvorming van schol en tong gingen ze weer naar zee.

Helaas is er sindsdien weinig veranderd, verzucht Johan Romkes, die met drie broers en hun vader eigenaar is van het familiebedrijf. Op de Nederlandse visafslagen werd deze zomer massaal schol ”doorgedraaid”: de vis bracht zo weinig op dat hij uit de markt werd genomen (zie kader). Honderden tonnen schol kregen als eindbestemming verwerking tot kattenvoer of visvoer. „Dat is frustrerend. Die vis gun ik liever aan de mensen hier in het dorp. Je hoort tegenwoordig vaak dat Urker gezinnen moeilijk aan een maaltje verse vis kunnen komen”, zegt de visser.

Traditie

Daarmee verwijst hij naar een oude Urker traditie. Vissers nemen altijd een deel van de vangst mee naar huis, voor eigen consumptie én om uit te delen aan familie, vrienden en buren. Maar het aantal vissers is de laatste jaren afgenomen, terwijl de bevolking is blijven groeien. Steeds meer Urkers moeten daarom naar de winkel als ze vis willen eten.

„Vanaf nu kunnen de mensen elke dinsdag en woensdag bij onze box (de schuur waar de netten worden bewaard en vermaakt, TR) verse schol afhalen, voor een betaalbare prijs. En op bestelling bezorgen we ook op andere dagen”, zegt Johan, die deze week aan wal is gebleven.

De schol komt op zaterdag van de kotter en gaat de koelcel in. Op maandag wordt de vis gefileerd en vacuüm getrokken in porties van 500 en 1000 gram. Het fileren is uitbesteed. De pakketjes worden opgeslagen in een kleine koel- en vriescel in de box.

Het initiatief lijkt aan te slaan. „Het liep de afgelopen dagen mooi door. We hadden steeds klanten aan de verkooptafel”, zegt broer Hendrik, die de nieuwe poot onder het bedrijf gaat runnen. „De mensen zijn erg enthousiast. Een goed initiatief, dit moeten jullie doorzetten, zeiden ze. De 300 kilo schol die we deze week hadden klaargemaakt is allemaal weg.”

Hendrik, die vanwege gezondheidsproblemen niet meer kan vissen, heeft enige ervaring met visverkoop aan consumenten. „In het verleden hebben we een paar jaar een viswinkel gehad in Joure. Maar toen was er met vissen meer te verdienen.”

Voorlopig bieden de broers de vis aan voor een introductieprijs van 6 euro per kilo. Wie een pakketje van 500 gram kiest, is iets duurder uit en betaalt daarvoor 3,50 euro. Wie liever ongefileerde panklare schol heeft, kan ook bij hen terecht. „Die kosten 70 cent per stuk”, zegt Johan.

Reclame hebben ze nog niet gemaakt, alleen een stukje in het lokale nieuwsblad Het Urkerland, dat overigens ook door oud-Urkers elders in het land wordt gelezen. „Er belde al iemand met de vraag of we de vis konden opsturen”, lacht Hendrik.

Recept

De eerste stappen om klanten te binden zijn al gezet. Wie langskomt voor een maaltje vis, krijgt een recept mee. Ook de website van de BCK 40 is vernieuwd. Die biedt onder meer informatie over de historie van het bedrijf en over de gebruikte vistechnieken.

De broers zijn trots op hun vis. „Dit is puur natuur, een gezond en eerlijk product zonder toevoegingen”, zegt Johan. Vis is in de winkel te duur, vindt hij. „Waarom kunnen kip en varkensvlees onder de 10 euro per kilo worden verkocht, terwijl je voor verse scholfilet 18 tot 19 euro per kilo moet betalen? We willen laten zien dat verse vis niet duur hoeft te zijn. We zijn er niet allereerst op uit om er zelf veel aan te verdienen.” Hendrik sputtert wat: „De prijzen die we nu vragen zijn introductieprijzen. We hopen dat deze verkoop uiteindelijk uitgroeit tot een volwaardige poot onder ons bedrijf.”

Bang dat ze snel concurrentie zullen krijgen van collega-vissers zijn ze niet. Hendrik: „De meesten hebben er de faciliteiten niet voor.”

Rest de vraag hoe het zit met hun vangstquotum. Gaat de vis die nu rechtstreeks aan de consument wordt verkocht daar buitenom? „Zeker niet”, zegt Johan. „Alle vis die wij vangen is geregistreerd en wordt elk etmaal vanaf zee gemeld aan de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit.”

Doordraaien

Doordraaien is een ingreep in de markt die binnen het visserijbeleid van de Europese Unie is toegestaan. De door de EU erkende producentenorganisaties (PO’s), waarvan de vissers lid zijn, hebben daarvoor een fonds gevormd. Die pot wordt gevuld uit een heffing op de verkochte vis. Vis waarvoor handelaren niet de bodemprijs willen betalen, wordt door de PO’s gekocht en gaat vervolgens richting de vismeel- en diervoerindustrie. De bodemprijs voor de kleinste maat, de zogenoemde schol 4, is 90 cent per kilo; voor de grotere schol 3 is dat 1,10 euro. Deze zomer kwam de bodem van het fonds schrikbarend snel in zicht. In de loop van juli moesten de PO’s zelfs aan de noodrem trekken en werd een maximum te vergoeden hoeveelheid per kotter ingevoerd van 5000 kilo per week.