Enzo Knol is 20, maakt filmpjes en zet die elke dag op de onlinevideosite YouTube. Het zijn melige filmpjes die zelden echt ergens over lijken te gaan, behalve over Enzo zelf. We zien hem terwijl hij met waterballonnen gooit, trampoline springt of boodschappen doet in het dorp.

Maar met die filmpjes trekt Knol keer op keer tienduizenden kijkers. Zijn eigen kanaal op YouTube –een pagina waarop al zijn filmpjes zijn verzameld– heeft ruim 170.000 abonnees en in het krappe jaar dat hij bezig is, werden z’n producties in totaal bijna 25 miljoen keer aangeklikt. Nu doet hij niets anders meer dan video’s maken.

Enzo heeft het van geen vreemde, want zijn broer Milan ”vlogt” al langer. Vloggen staat voor videobloggen, en dat doet ook Milan met verve. Hij heeft verschillende YouTubekanalen, waarmee hij maandelijks miljoenen kijkers trekt. Sinds kort woont hij samen met twee andere YouTubesterren in Hilversum, zodat ze hun aaanbod nog verder kunnen professionaliseren.

De 19-jarige Diana Leeflang is ook zo’n succesnummer. Zij vlogt over meisjesdingen. Omdat ze dat leuk vindt, zegt ze. Gewoon ongezouten haar mening geven over beautyproducten en kledingaankopen. Het leverde haar al 100.000 abonnees op en haar filmpjes halen 60.000 tot 100.000 views per keer.

Nederland telt rond de 100 “YouTubeprofessionals”, jongeren die net als Enzo, Milan en Diana geld verdienen met filmpjes. Vooral video’s over veelgespeelde games als Minecraft zijn populair. Steeds meer YouTubesterren krijgen ondersteuning van bedrijven. Die treden op als tussenpersoon, en regelen apparatuur, advertenties en merchandise.

In een tijd waarin televisieprogramma’s direct van de buis worden gehaald als ze niet scoren, is het succes van de YouTubers opvallend. Opmerkelijk ook, omdat de filmpjes kwalitatief doorgaans niet bijzonder goed zijn. Maar het is juist de huiselijke sfeer die fans aanspreekt. Ze kijken vanwege aansprekende inhoud en authentieke personen. Niet per se om kwaliteit.

Wat niet wil zeggen dat vlogs alleen maar worden gemaakt met slechte camera’s vanuit rommelige slaapkamers. De grotere kanalen hebben vaak een complete studio-opstelling, en YouTube zelf verhuurt wereldwijd drie studio’s, waar kanalen met meer dan 10.000 abonnees opnames kunnen maken.

Het succes van de onlinevideodienst dringt inmiddels door tot televisiemakers. In de Verenigde Staten zetten programma’s YouTube al langer in om de betrokkenheid van hun kijkers te verhogen. Dat krijgt navolging in Nederland, waar commerciële zenders maar ook de publieke omroep steeds meer met YouTube doen om buiten de zendtijd om bereik op te bouwen.

De YouTubesterren hebben de tv niet nodig om beroemd te worden. Vaak kijken ze zelf nauwelijks nog televisie. Toch is bekendheid geen doel op zich, beweert Enzo Knol. „Ik hoef niet in het middelpunt te staan. Maar ik kan mensen wel laten lachen.”

Knol begon een jaar geleden voor de grap. Zijn kleine camera neemt hij overal mee naartoe. Hij filmt de leukste momenten van zijn dag, monteert die tot filmpjes van vijftien tot twintig minuten en plaatst ze elke dag op een vast tijdstip online. „Een soort soap van mijn leven. Fans zitten er op te wachten.”

Hoe komt het dat die fans zijn filmpjes verkiezen boven de met forse budgetten geproduceerde soaps op televisie? „Wat ik doe is echt, onverwacht. In een van mijn eerste filmpjes brak ik een elleboog. Dat bedenk je niet.”

Meer nog dan originaliteit is het de interactie die jongeren aanspreekt. Onder elk filmpje staan tientallen reacties. Via sociale media als Twitter en Facebook communiceren fans met elkaar én met de YouTubers. Ze hebben het gevoel dat ze echt ergens bij horen. Uit de reacties haalt Knol weer inspiratie voor nieuwe filmpjes, zegt hij. „Mensen kunnen me overal volgen. Ik word op straat herkend en aangesproken. Ik ben voor jongeren een vriend, ook al ken ik hen niet.”

Dat hij daarvoor elke dag een inkijkje moet geven in zijn persoonlijk leven deert hem niet. 
„Ik ben mezelf en ik heb lef. Laatst was ik in een winkel en begon ik mensen te interviewen met een worst. Het slaat nergens op, maar de beelden zijn leuk.”

Toch zijn z’n filmpjes niet alleen melig, haast Knol zich te zeggen. „Ze gaan ook over acne, waar ik heel erg last van heb gehad. Of over de scheiding van mijn ouders, schoolgaan. Herkenbare dingen. Als mijn fans een vervelende dag hebben, dan vrolijk ik hen op.”

Knol heeft nu een eigen bedrijf en kan rondkomen van de advertenties die bij zijn filmpjes worden getoond. Sinds kort verkoopt hij ook merchandise. Truien met de slogan ”Knolpower”. In vier dagen tijd verkocht hij er 300. „Vroeger werd ik erom gepest, nu sta ik voor mijn naam. Fans vinden dat tof.” Kijkers voelen zich intussen meer verwant met de YouTubesterren dan met bekende Nederlanders. Ze maken foto’s van hun gekochte truien en delen die via sociale media.

Hoeveel Enzo Knol verdient wil-ie niet kwijt. „Ik woon nog bij mijn moeder. Ik kan met mijn inkomen geen gekke dingen doen, maar ik verdien er leuk mee. En de vrijheid is enorm. Je kunt op YouTube zien wat je wilt zien en maken wat je wilt maken. Daar ben ik 24 uur per dag mee bezig, zeven dagen per week. Over vijf jaar? Dan woon ik samen met mijn vriendin en doe ik dit nog steeds.”

„Een vlog van de dominee, dát zou leuk zijn!”

Er gaan maar weinig dagen voorbij dat Harm niet op YouTube kijkt. De 17-jarige havoscholier uit Goes volgt verschillende kanalen. Grappige filmpjes met droge humor zijn z’n favoriet. En de videodienst biedt onbeperkt gratis achtergrondmuziek.

De vlogs van Enzo Knol kent Harm wel, al bekijkt hij ze nauwelijks nog. Te flauw, te kinderachtig. Hij volgt Joel Mathon, die filmpjes maakt met titels als “Liefde van God faalt NOOIT!”. „Hij is christen. Niet reformatorisch, maar hij komt wel heel vaak duidelijk uit voor zijn geloof. Hij heeft daarnaast ook een kanaal met droge grappen.”

Harm somt nog een paar favorieten op: Bardo, die zichzelf Nederlands langst vloggende YouTuber noemt; Rick Broers, die liedjes zingt bij fragmenten uit populaire games; en Theaumes, die parodieën maakt op bekende hits. „En Sophie. Omdat ze knap is en leuk kan vertellen.” „Sinds kort kijk ik ook naar Joyce Join. Da’s een heel rare bijstandsvrouw. Heel veel mensen denken dat ze echt is, maar ze speelt het.”

Elke avond checkt Harm of er nieuwe filmpjes zijn. „Als de titel of de plaatjes me aanspreken, dan kijk ik. Soms een halfuur, soms een uur.” Net als veel jongeren in zijn vriendenkring. De filmpjes gaan vaak nergens over en zijn vooral heel melig. Toch zijn ze mateloos populair. Hoe komt dat?

„Omdat jongeren nu eenmaal ontspanning zoeken en graag wat willen zien. De meesten vinden vlogs interessanter dan in de kerk zitten. Maar sommige vlogs kunnen best goed zijn, hoor. Je moet niet te negatief over YouTube schrijven; er staan ook superveel handige filmpjes op.”

Dat de meeste vloggers en hun filmpjes niet aansluiten bij een christelijke levenshouding, deert Harm niet. „Als ze gewoon hun ding doen en niet al te gewelddadige games spelen heb ik er geen moeite mee. Wel als ze overmatig vloeken of christenen belachelijk maken.

Onze gezindte heeft jarenlang geprobeerd de televisie tegen te houden, maar hij komt er via een omweg toch in. Dat hoeft niet per se erg te zijn. Laat iedereen dat maar voor zichzelf bepalen. Ook christenen zouden op YouTube over hun geloof kunnen praten. Er zijn genoeg refo’s die muziek maken. YouTube biedt kansen voor iedereen, dus iemand zou best een kanaal met orgelmuziek vanuit een kerk kunnen starten. En ik zou het heel leuk vinden om een vlog te bekijken van onze dominee!”

De naam van Harm is om privacyredenen gefingeerd.