„Een jeugddroom die uitkomt”, meent natuurkundestudente Floor over het optreden vrijdag van de wereldberoemde theoretisch natuurkundige Stephen Hawking (72) in het Beatrix Theater in Utrecht. „Hij is de reden dat ik natuurkunde ben gaan studeren. Hij deed het heel knap: hij wist moeilijke materie heel makkelijk uit te leggen”, vindt ze.

Hawking is als eregast uitgenodigd door de Utrechtse studenten­vereniging A-EsKwadraat. De wetenschapper houdt zich bezig met zwarte gaten, het heelal en kosmologie. Hij verzorgt in Utrecht de openingsspeech van de internationale Planks Olympiade, de eerste internationale natuurkundewedstrijd voor studenten.

Terwijl Hawking door zijn ziekte ALS niet kan lopen, spreken of schrijven, beschouwen fans hem niet als zomaar een hoogleraar. „Je weet werkelijk niet wat je overkomt als hij in het openbaar spreekt. Iedereen wil erbij zijn. Cameraploegen. Het is ongekend, zo veel ophef”, aldus emeritus hoogleraar theoretische natuurkunde Sander Bais eerder deze week in de Volkskrant.

„Mensen beschouwen hem naar mijn idee als iemand met een rechtstreekse verbinding met het heelal, dat via hem tot ons spreekt. Hij is de stem van het universum. Een orakel.”

Hawking houdt als eregast de laatste lezing van de dag, om 15.30 uur. Tijdens zijn speech zit hij de hele tijd bewegingloos weggedoken in zijn rolstoel op het podium en spreekt met een blikkige stem via de spraakcomputer. Af en toe lijkt die te haperen en komt zijn assistent het podium op om het probleem te verhelpen. Het publiek zit ademloos te luisteren, tussen het schaterlachen door.

Niet gehinderd door zijn fysieke beperking geeft hij een lezing over het universum. Die doorspekt hij met grapjes, onder meer over geloof versus wetenschap.

Hawking spreekt overigens niet helemaal live. „Hij heeft de tekst van tevoren geschreven, maar hij formuleert live paragrafen en zinnen. Hij drukt dus niet zomaar op ”play””, weet Jori Hoencamp van de organisatie.

Ruim voor het begin van de lezing van Hawking staan mensen te wachten bij het Beatrix Theater in Utrecht. It’ers Jerry en Jorian volgen hem al jaren en toen ze hoorden dat hij naar Nederland kwam, wilden ze er per se bij zijn.

„We kregen meteen de melding dat het uitverkocht was. We hebben toen vier computers met vier muizen naast elkaar gezet en zijn als een gek op de muizen gaan klikken”, zei Jerry. „Maar we zijn blijven klikken. Na twintig minuten kwamen we er toch doorheen en konden we ten slotte twee kaartjes kopen.”

Volgens de organisatoren van de Utrechtse studentenvereniging A-EsKwadraat had de webpagina 15.000 bezoekers op het moment waarop de verkoop begon. De circa 1500 kaartjes waren al binnen een minuut uitverkocht. Een kaartje kostte 22,50 euro. Beide it’ers keken ernaar uit om Hawking voor het eerst in levende lijven te zien. „We realiseren ons dat het de laatste keer kan zijn.”

In de toegangsrij vertelt Kylian, student aan de zeevaartschool, dat hij het heel bijzonder vindt dat hij zijn idool Hawking gaat zien. „Het gaat niet alleen om wat hij zegt, maar natuurlijk ook om de verschijning. Dit moet je een keer meegemaakt hebben.”

Op het symposium spreken ook natuurkundige en Nobelprijs­winnaar Gerard ’t Hooft en experimenteel natuurkundige Immanuel Bloch. Samen met Hawking worden zij door Marjan Oudeman (voorzitter Universiteit Utrecht) „drie van de slimste geesten ter wereld” genoemd.

Hawking werkt op basis van de M-theorie –een allesoverkoepelende snaartheorie– gericht aan een alomvattende verklaring van het heelal. In een stabiel heelal kan positieve energie van materie worden gecompenseerd door negatieve zwaartekracht, stelt hij. „Omdat een wet zoals de zwaartekrachtwet bestaat, kan en zal het heelal zichzelf uit niets scheppen. Spontane schepping is de reden waarom er iets is in plaats van niets, waarom het heelal bestaat, waarom wij bestaan.”

Hoe Hawking over God denkt, spreekt hij deze middag niet uit. Uit zijn boek ”Het heelal” blijkt echter dat hij aanvankelijk het bestaan van een Schepper niet uitsloot. Maar God is niet nodig om de oorsprong van het universum te verklaren. De hoog­leraar refereert aan God vooral in beeldspraak. „Als we de ”Theorie van alles” ontdekken, is dat de ultieme triomf van de menselijke rede. We leren dan de geest van God kennen.” In zijn boek ”Het grote ontwerp” (2010) heeft hij God doodverklaard.

Hawking, zegt Sander Bais in de Volkskrant, valt samen met zijn denkwerk. „Hij is zijn brein. Er is eigenlijk niks anders. Puurder kan een wetenschapper in zekere zin natuurlijk niet zijn. Dat spreekt tot de verbeelding.”

Wie is Stephen Hawking?

UTRECHT. De Britse hoogleraar Stephen Hawking, die vrijdagmiddag in Utrecht een lezing hield, is geboren op 8 januari 1942 in Oxford, op de 300e sterfdag van de Italiaanse astronoom Galileo Galilei.

In 1962 wil Hawking in Cambridge promoveren in de kosmologie. Kort na zijn aankomst in de universiteitsstad wordt bekend dat hij lijdt aan de neurologische aandoening ALS. Hij wordt in 1979 hoog­leraar wiskunde in Cambridge op dezelfde leerstoel als de beroemde Isaac Newton.

Hawking ondergaat in 1985 een spoedoperatie aan zijn luchtpijp na het oplopen van een longontsteking. Hij verliest daarbij zijn spraak­vermogen en spreekt sindsdien met een spraakcomputer.

In 1988 publiceert hij zijn boek ”A Brief History of Time”; het boek verschijnt in het Nederlands onder de titel ”Het heelal”.

In 2013 verscheen zijn auto­biografie, die dit jaar in het Nederlands uitkwam onder de titel ”Mijn kleine geschiedenis”.