Busjes en auto’s rijden af en aan. Uit de wijde omtrek komen mensen met een verstandelijke beperking naar Ede voor de wekelijkse bijeenkomst van De Schakel. „Doel van onze avonden is het onderhouden van schoolse vaardigheden”, legt Corine Geneugelijk, coördinator van De Schakel, uit. „Daarnaast is het sociale contact heel belangrijk. De meeste bezoekers hebben ooit op een reformatorische school voor zeer moeilijk lerenden (zml) gezeten. Hier komen ze elkaar elke keer weer tegen.”

Op een normale dinsdagavond gaan de bezoekers na de opening in vier groepen uiteen om aan een thema te werken. Maar er zijn regelmatig bijzondere avonden met een spreker of een etentje. Of met muziek, zoals deze keer. De muziekavond werd vorig jaar voor het eerst georganiseerd, vertelt Geneugelijk. „Dat was zo leuk! Alleen de voor- en napret al. We dachten: Dat gaan we vaker doen!”

Soldaten

Groep Viool is het eerste aan de beurt. Zes bezoekers komen naar voren en krijgen van hun begeleidster een emmer. Ze beginnen te trommelen en te zingen: „Zeven­tien dappere houten soldaatjes lopen stijf en stram voorbij.” De zes soldaten lopen trots door de zaal terwijl de andere aanwezigen meezingen en klappen. Als het lied uit is, krijgt groep Viool luid applaus.

Groep Roos gaat in het Engels zingen, kondigt juf Zwerus aan. Er klinken bewonderende uitroepen vanuit de zaal. Maar in de praktijk blijkt het helemaal niet zo moeilijk te zijn. Na een paar keer kan iedereen meezingen met ”Old MacDonald had a farm”. Daverend applaus voor groep Roos.

Tijd voor samenzang. In verband met de naderende Koningsdag worden het vaderlandse liederen. Eerst ”Wilt heden nu treden”. Hennie mag dirigeren. Bij ”De zilvervloot” neemt Mark het stokje over. In de zaal dirigeert hier en daar nog iemand mee. Het klinkt niet helemaal zuiver en gelijk gaat het ook al niet, maar het enthousiasme maakt alles goed.

En dan is het tijd voor het Wilhelmus, vers 1 en 6. Marco verzorgt het voorspel met de citer, die hij speciaal voor deze gelegenheid heeft meegenomen. „Laten we gaan staan voor Willem-Alexander en Máxima”, stelt juf Geneuglijk voor. „En voor mij,” zegt Mark snel, „ik ben jarig op Koningsdag.”

Zintuigen

Na de pauze is groep Lelie aan de beurt voor een optreden. „Wij hebben gewerkt over zintuigen”, zegt juf Van Manen. „Vliegtuigen wat?” roept iemand uit de zaal. „Nee, zintuigen. Daarmee kun je voelen, zien, ruiken en horen. Daarom zingen we een liedje over geluiden in huis. We gebruiken muziekinstrumenten die daarbij horen: een grasmaaier, een deurbel, een stofzuiger, een boor. Als je goed luistert, zit daar ook muziek in.” Het geluidenconcert wordt met veel applaus ontvangen.

Als laatste komt groep Anjer naar voren. Ze hebben ”In een blauwgeruite kiel” ingestudeerd, met allerlei instrumenten. Jannie leest tussen de coupletten een verhaal voor over Michiel de Ruyter. Aan het eind volgen alle coupletten nog een keer, maar dan mag de hele zaal meezingen. Tot ieders plezier.

Mark van der Hoek komt met een toegift: een improvisatie op het orgel. Van Michiel de Ruyter via ”De zilvervloot” naar het Wilhelmus. Met zorg kiest hij zijn registraties. Les heeft hij nooit gehad, vertelt hij achteraf. „Ik doe alles uit mijn hoofd. Op zondag oefen ik vaak op het orgel. Op de jaarlijkse orgeldag in Ridderkerk mag ik ook weleens spelen. En op Wegwijs.” Mark is een grote fan van Pieter Heykoop, vertelt hij. „En van Martin Mans, en van Peter Wildeman en Willemijn.”

Avondschool

Het concept van De Schakel is uniek in Nederland, denkt Geneugelijk. „Er worden natuurlijk wel meer activiteiten voor gehandicapten georganiseerd, maar meestal niet op zo’n schoolse manier. Alleen in de Alblasserwaard heb je iets vergelijkbaars. Zo’n tien jaar geleden zijn er heel wat bezoekers naar Alblasserdam verhuisd. Ze misten de avondschool –zo heette De Schakel toen– zo erg dat ze daar ook een avondschool zijn gestart.”