Top in Den Haag er ook een van gemiste kansen
DEN HAAG (ANP). Ondanks de vooruitgang die er op de nucleaire top in Den Haag lijkt te zijn geboekt, zijn er ook onderwerpen blijven liggen. De Verenigde Staten en hun bondgenoten wisten opkomende nucleaire machten niet te overtuigen van het nut om op grotere schaal informatie te delen. Naast Rusland wilden ook landen als China, India en Pakistan hun handtekening niet onder projecten zetten voor de uitwisseling van informatie.
Expert William Tobey van de universiteit Harvard ziet volgens persbureau Bloomberg bij landen „een scheidslijn tussen soevereine autoriteit en soevereine verantwoordelijkheid”. Autoritaire landen willen de focus houden op hun eigen voorraden terwijl andere landen nucleaire veiligheid juist als een internationale uitdaging zien, aldus de gewezen adviseur van de veiligheidsraad van de Amerikaanse president.
Ed van Zalen van het Nederlands Forensisch Instituut zag „obstakels” met Rusland en ook met China over uitwisseling van informatie. Daardoor wordt opsporing lastiger. Informatie bijvoorbeeld over de bronnen van radioactief materiaal is noodzakelijk, anders heeft onderzoek naar de radioactieve sporen of materialen geen zin.
Anita Nilsson, voormalig hoofd van de afdeling nucleaire veiligheid van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA), begrijpt de opstelling van bepaalde landen. Ze stelt dat niet alle informatie gedeeld kan worden omdat dat de nucleaire veiligheid juist zou bedreigen. Maar, zo gaat ze verder, „het is onredelijk te zeggen dat we helemaal geen informatie kunnen delen”.
Gemiste kans is ook het onderwerp van militair nucleair materiaal. 85 procent van het hoogverrijkt uranium en plutonium in de wereld is militair van aard, maar stond niet op de agenda. Inbraken op militaire bases in Europa en de VS zijn reden tot zorg, aldus Tobey. Er zijn volgens hem „diepliggende fouten” in het veiligheidssysteem. Het gemak waarmee activisten bijvoorbeeld kort voor de top op luchtmachtbasis Volkel bij een bunker konden komen met daarin vermoedelijk kernwapens, is exemplarisch, menen ook andere experts.
De Zweedse oud-leider van de IAEA, Hans Blix, miste niet alleen het onderwerp nucleaire ontwapening maar ook afspraken over vaartuigen met nucleaire aandrijving zoals kernonderzeeërs. „Het zou goed zijn geweest als de landen die daar hoogverrijkt uranium voor gebruiken, hadden afgesproken om te onderzoeken of dat ook met laagverrijkt uranium kan”, zei hij tegen het ANP.