In Genemuiden zullen de oorlogsslachtoffers op zaterdag 3 mei worden herdacht, zegt Gerrit Jan Beldman, secretaris van de Oranjevereniginging in Genemuiden. „We hebben in het verleden kerken bevraagd op dit onderwerp. Vier kerken wilden toen om principiële redenen niet deelnemen aan dodenherdenking op zondag, een andere kerk maakte het niet uit. Door dodenherdenking op zaterdag te houden, kan iedereen er aan deelnemen.” In het verleden liet de openbare basisschool in Genemuiden verstek gaan toen de dodenherdenking verplaatst werd van de zondag naar de zaterdag, weet Beldman. Ook in Kamperzeedijk zal de herdenking op zaterdag zijn. In Hasselt en Zwartsluis, twee andere plaatsen in de gemeente Zwartewaterland, is de dodenherdenking wel op zondag.

In Rijssen worden de oorlogsslachtoffers ook niet op zondag herdacht. „In verband met de zondagsrust. We hebben respect voor iedereen. Iedereen moet de gelegenheid krijgen mee te lopen”, zegt woordvoerster Heleen van der Wal. Eén herdenking in Rijssen, waarin de begraafplaats aan de Lentfersweg wordt betrokken, is op zaterdag 3 mei. De andere Rijssense herdenking, die plaatsheeft op de Joodse begraafplaats, wordt op vrijdag 2 mei gehouden. In Holten (vallend onder de gemeente Rijssen-Holten) houden ze twee dodenherdenkingen wel op zondag. „Daar is een andere behoefte. De redenering luidt daar: 4 mei is een vastgestelde dag en de oorlog ging ook op zondag door.”

In de gemeente Neder-Betuwe wisselt het beeld, schetst woordvoerster Rita Roodbeen. „We gaan er pragmatisch mee om.” In Opheusden en Ochten verhuist de dodenherdenking naar zaterdag 3 mei. Wel wordt in die plaatsen van gemeentewege op zondag 4 mei de vlag halfstok gehangen. Andere plaatsen binnen de gemeente Neder-Betuwe, zoals Echteld en Kesteren, gedenken de oorlogsdoden wel op 4 mei.

Barneveld handhaaft de dodenherdenking op zondag 4 mei. „Volgens het landelijk protocol”, zegt woordvoerster Margot de Lange. Ook Tholen houdt de herdenking op zondag. „Ik ga er niet vanuit dat dat problemen geeft onder de bevolking”, aldus zegsvrouw Marjolein Teeuw.

Binnen de gemeente Reimerswaal houden Yerseke, Kruiningen en Waarde de dodenherdenking op zaterdag. Hansweert kiest voor de zondag. „We laten de organisatie van de dodenherdenking over aan de dorpscomités zelf”, zegt gemeentewoordvoerster Yvonne van der Weele. „In Yerseke, Kruiningen en Waarde wonen mensen uit de reformatorische achterban. Als daar de dodenherdenking op zondag zou worden gehouden, zou een aantal scholen er niet aan meedoen.”

De dodenherdenkingen binnen de gemeente Goeree-Overflakkee vinden op zondag 4 mei plaats. „De herdenkingen dragen wel een sober karakter, in verband met de zondagsrust. Het is een compromis, het gaat om een minimalistische herdenking. Er wordt bijvoorbeeld na afloop van de plechtigheid geen koffie gedronken”, zegt gemeentewoordvoerder Bert Brand. De gemeente heeft alle kerkverbanden aangeschreven over de kwestie. „Een aantal kerkgenootschappen reageert afwijzend op het besluit om dodenherdenking op zondag 4 mei te houden. Anderzijds zijn we door kerken bedankt. Die zeiden hun tijden aan te passen, zodat kerkmensen de dodenherdenking bij kunnen wonen.”

De gemeente Urk „moet nog een besluit nemen” over dodenherdenking, meldt woordvoerster Françoise Bisschop. In het verleden werd de dodenherdenking verplaatst van zondag 4 naar zaterdag 3 mei.

De Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam, in aanwezigheid van het staatshoofd, wordt altijd op 4 mei gehouden. Ongeacht de dag van de week. Dat zegt woordvoerster Coromandel Brombacher van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. In 1968 nam de Nederlandse ministerraad daarover een besluit, naar aanleiding van een discussie over zondagsrust. „Het Nationaal Comité 4 en 5 mei volgt dit besluit. Herdenken past naar de overtuiging van het comité ook bij het karakter van de zondag.”

Lokaal is er „alle ruimte” om op een andere dag te herdenken, benadrukt Brombacher. Het comité heeft er geen moeite mee dat sommige biblebeltgemeenten op 3 mei herdenken, aldus Brombacher. „Geloofsredenen kunnen daarbij een rol spelen. Vorig jaar namen bijvoorbeeld sommige Joodse organisaties niet deel aan de nationale herdenking op de Dam op 4 mei vanwege de sabbat.”

Burgemeester Kats (SGP): Zondag juist geschikt

„Eigenlijk is de zondag bij uitstek geschikt om gevallenenen uit de Tweede Wereldoorlog en bij Nederlandse missies te herdenken.” Dat zegt SGP-burgemeester Kats van de gemeente Zuidplas. Op zondag 4 mei zal hij in Nieuwerkerk aan den IJssel bij de dodenherdenking een toespraak houden. „Ik vind dat heel goed passen bij de zondagsrust, zo’n moment van stilte en herdenking. Ik heb daar geen enkele moeite mee. Ik heb niet het idee dat dat gevoelig ligt. Soms zijn individuen gevoelig.”

Kerken en geloofsgemeenschappen in de gemeente Zuidplas zijn aangeschreven met het verzoek het aanvangsttijdsstip van de kerkdienst zo te kiezen dat mensen een van de herdenkingen kunnen bijwonen, zegt Kats. „We hebben daarop geen negatieve reacties gekregen, al hebben we niet van alle kerken een reactie gehad.”

Ook SGP-burgemeester Lambooij van Putten zal op zondag 4 mei deelnemen aan de Dodenherdenking. „De zondagsrust is daarbij op geen enkele manier in het geding. Het is sober, geen spektakel, niet iets groots. Er is een dienst in de gereformeerde kerk, daarna lopen we in stilte naar de begraafplaats. Daar zingen we het Wilhelmus en is de kranslegging.”

Lees meer in Digibron

Dodenherdenking ook op 3 mei (Reformatorisch Dagblad, 03-04-2008)

De kerkdienst op 4 mei en twee minuten stilte (Reformatorisch Dagblad, 01-05-2003)

Dodenherdenking op zondag? (De Banier, 06-03-1997)

Dodenherdenking – commentaar over dodenherdenking op zondag (Reformatorisch Dagblad, 04-03-1997)

Dodenherdenking ondanks zondag ‘gewoon’ op 4 mei (Reformatorisch Dagblad, 07-02-1997)

Dodenherdenking op 3 mei : Meeste behoudende gemeenten verplaatsen plechtigheid naar zaterdagavond (Reformatorisch Dagblad, 18-01-1997)