De EU is verantwoordelijk voor meer dan de helft van de wetgeving in ons land. Vanuit democratisch oogpunt is het daarom belangrijk dat inwoners van de EU daaraan een actieve bijdrage leveren. Zonder die inbreng en steun van burgers is vruchtbare Europese samenwerking op termijn onmogelijk, stelt de RMO in een pas verschenen advies. Donderdag organiseerde de raad een debat over de betrokkenheid van burgers bij Europa.

De mensen moeten warm lopen voor Europa, betoogt Herman Kaiser van de RMO. Dat kan door Europese rituelen en symbolen, zoals de Europese vlag, nieuw leven in te blazen. Staatssecretaris Nicolaï van Europese Zaken steekt die vlag regelmatig uit en achter de schermen werkt hij aan een regeling voor het voeren van de Europese vlag door gemeenten. Maar betrokkenheid van burgers krijgen we daar niet mee, denkt hij.

Een ander idee van de RMO is een tv-programma Brussel Vandaag. Net als het al bestaande Den Haag Vandaag zou dat programma de kijkers moeten informeren over de dagelijkse gang van zaken in Europa. Paul Dekker van het Sociaal en Cultureel Planbureau denkt echter dat de RMO zich met dit voorstel op de verkeerde doelgroep richt. „Mensen die Den Haag Vandaag volgen, zijn al politiek betrokken.” De RMO benadrukt volgens hem vooral „vredige zaken, zoals de vlag en het volkslied. Maar dat moedigt de politieke betrokkenheid van mensen niet aan.”

Dat laatste is juist belangrijk, betoogt NRC-journalist Mark Kranenburg. Hét grote probleem met Europa is volgens hem dat het onderwerp niet voldoende wordt gepolitiseerd. Er is geen debat over. Hij verwijst naar de recente discussie over het Stabiliteitspact. Bij die ruzie tussen Frankrijk, Duitsland en Nederland kwam de macht van grote landen tegenover kleine lidstaten aan de orde. „Toen pas begon Europa te leven.”

CDA-Europa-woordvoerder Van Dijk is het daarmee eens. Het heeft de laatste jaren ontbroken aan een stevig debat over Europa. Dat komt volgens hem omdat iedereen die dat onderwerp ter discussie wilde stellen, werd uitgescholden voor euroscepticus. „Mensen hielden daarom liever hun mond.” Staatssecretaris Nicolaï sluit zich daarbij aan. „Er is te lang op een bevoogdende manier tegen mensen gezegd: Europa is goed voor u. Maar die houding werkt nu niet meer.”

Het moet allemaal anders. PvdA-kandidaat voor het Europees Parlement Edith Mastenbroek benadrukt dat dat snel moet gebeuren. „Als mensen nu geen betrokkenheid bij Europa gaan tonen, hoeft het over vijf jaar niet meer. En zonder betrokkenheid stort het Europese bouwwerk in.” Ze ziet veel heil in het aanstaande referendum over de Europese grondwet. „Die volksraadpleging is wezenlijk. Zelfs als de uitkomst een nee tegen de grondwet oplevert, is dat nog beter dan helemaal geen referendum.”

Het kabinet juicht de volksraadpleging niet toe, zegt staatssecretaris Nicolaï, maar zal het „absoluut gebruiken om Europa onder de aandacht van burgers te brengen.” Ook CDA’er Van Dijk vindt het referendum maar niks. „Je geeft mensen het idee dat ze invloed krijgen, maar als het puntje bij het paaltje komt, valt dat tegen. Als de Nederlanders tegen de grondwet stemmen, zullen ze een jaar later opnieuw worden geconfronteerd met precies hetzelfde verdrag met de opdracht nu beter na te denken en wel voor te stemmen.”

De vraag of dat de betrokkenheid van burgers bij Europa zal bevorderen, hoeft eigenlijk niet te worden beantwoord.