In twee informatiebijeenkomsten, in Nunspeet en Lelystad, presenteerde oud-politicus Hans Alders afgelopen week nieuwe aanvliegroutes. In drie van de vier varianten lopen de routes niet meer over de Veluwe, maar gaat het vliegverkeer via Kampen en Zwolle naar de Europese bestemmingen.

„Het liefst zouden omwonenden helemaal geen uitbreiding willen”, beseft Alders. „Maar het is van evident economisch belang dat Schiphol moet kunnen blijven groeien” (zie kader). De meest kansrijke variant B ontziet nu volledig de bossen van de Veluwe.

Alders richtte de Alderstafel Lelystad op, een overlegtafel waar provincies Gelderland en Flevoland aanschoven samen met de vier grote gemeenten in Flevoland en de luchtverkeersleiding. De aanvliegroutes die in de eerste schetsen werden getekend, gingen recht over de Veluwe. Dat leidde vooral tot hevige protesten vanuit de Veluwse gemeenten Nunspeet, Harderwijk, Ermelo en Putten.

Er werden actiecomités opgericht, zoals Herrie boven Hierden. Ook Recreatie Ondernemers Nederland (Recron) sloot zich aan bij het verzet. „Wij schrokken enorm van de eerste schetsen”, vertelt Annette Redschaad, voorzitter van de Recron Ermelo en eigenaar van vakantiepark De Toverberg in Ermelo. „Onze gasten komen veelal uit de Randstad, juist om de rust en stilte van de Veluwe te ervaren. De plannen zouden een flinke tegenvaller zijn geweest voor de toeristische sector. We zitten in een uniek gebied in Nederland, een stiltegebied met veel wild. Er zouden dan vliegtuigen op iets meer dan een kilometer hoogte overvliegen. Als het één vliegtuig per dag zou zijn, dan zou dat nog te doen zijn. Maar het ging om veel meer vliegtuigen.”

Als Lelystad Airport wordt uitgebreid, gaat het vliegveld ook grotere vliegtuigen ontvangen.

Recron schaarde zich achter de Veluwse gemeenten. Die dienden een alternatieve vliegroute in bij de Alderstafel. „Het lijkt achteraf misschien een beetje een overdreven reactie van de verschillende partijen”, zegt de Nunspeetse burgemeester Van Hemmen, „maar in eerste instantie was er sprake van een soort onwrikbaarheid bij de luchtverkeersleiding over de vliegroutes. Wij presenteerden een alternatieve route, maar die werd heel gemakkelijk terzijde geschoven.”

Van Hemmen geeft toe dat het alternatief niet heel realistisch was. „Uiteindelijk was het resultaat dat de luchtverkeersleiding, samen met het ministerie, toch naar andere alternatieven is gaan kijken. Dat was onze insteek. We hebben een vrij harde eis neergelegd dat er op ten minste 6000 voet moest worden gevlogen, ongeveer 1,8 kilometer hoogte. Daarnaast mochten de routes niet over de woonkernen gaan.”

Die eis werd ingewilligd. „Daardoor is het nu praktisch onmogelijk om al bij Nunspeet af te buigen naar het oosten en zuiden van Europa”, zegt Alders. „We halen de hoogte van 6000 voet nooit. Er zijn veel verschillende zaken waarmee we rekening moeten houden. Het belangrijkste punt is dat het vliegverkeer van Lelystad de vliegroutes van en naar Schiphol niet in de weg mag zitten. Vliegen over het IJsselmeer was daarmee praktisch onmogelijk.”

Omdat verschillende routes richting Schiphol nu al deels over Flevoland lopen, mogen de vliegtuigen vanaf Lelystad niet te snel stijgen. Alders: „Daarbij hebben we de beperking van militair vlieggebied bij Doornspijk vanwege het schietkamp in dit gebied. Daarom is de afbuiging naar het oosten veel noordelijker gekomen en verlaat het vliegverkeer Flevoland pas ter hoogte van Kampen en Zwolle.”

Dat is geen goed nieuws voor Biddinghuizen. Deze woonkern in Flevoland valt onder de gemeente Dronten en ligt precies op de plek waar de vliegtuigen gas gaan geven om van 900 meter hoogte door te klimmen naar 2 kilometer. Alders: „Daar ontstaat inderdaad extra geluidsoverlast. Maar in alle varianten, ook de oude, ontkwamen we niet aan een stijging van de geluidsoverlast bij Biddinghuizen. De route is wel aangepast, zodat hij niet direct boven de woonkern komt.”

Toch leidde het plan tijdens de voorlichtingsbijeenkomsten maandagavond in Nunspeet en woensdagavond in Lelystad tot geëmotioneerde reacties. „Wij wonen hier voor onze rust”, zegt Claudia Toetenel, die in Biddinghuizen een handtekeningenactie organiseerde. „Maar de mensen hebben amper in de gaten wat de consequenties zullen zijn en de grote gezondheidsrisico’s van zulk laag overvliegend vliegverkeer. Onze kinderen leven straks in de kerosinedampen. Er zijn nu al mensen die hun huis te koop hebben gezet. Wanneer deze plannen doorgaan, wordt Biddinghuizen een spookdorp.”

Vliegveld Lelystad start nu de procedure voor een milieueffectrapportage voor verschillende varianten. De effecten op het milieu worden in kaart gebracht. Daarna kan een vergunning worden aangevraagd voor uitbreiding van het aantal vluchten dit voorjaar. Eind 2014 moet er een besluit zijn genomen. De eerste grote vliegtuigen komen op zijn vroegst in 2017.

Lelystad wordt afdeling Schiphol

Rasbestuurder Hans Alders werd in 2006 door het kabinet op pad gestuurd om te zoeken naar groeimogelijkheden voor het vliegverkeer in Nederland.

In zo’n dichtbevolkt land als Nederland bleek dat een schier onmogelijke puzzel. Schiphol kan met veel pijn en moeite nog groeien naar 510.000 vluchten per jaar. Maar in de huidige groeimodellen is er dan nog vraag naar 70.000 extra vluchten.

Die ruimte werd gevonden op de vliegvelden van Eindhoven en Lelystad.

Lelystad wordt de tweelingluchthaven van Schiphol en moet in de toekomst ruimte gaan bieden voor jaarlijks 45.000 vluchten. De overige vluchten komen in Eindhoven.

Na de presentatie van dit groeiplan in 2008 stuitte Alders op flink verzet van natuurorganisaties en gemeenten uit zowel de provincies Gelderland als Flevoland.

Een dusdanige groei van het vliegverkeer zal tot in de verre omtrek van het vliegveld leiden tot een stijging van de geluidsoverlast, vrezen gemeenten en natuurorganisaties. Op Lelystad wordt nu slechts recreatief gevlogen. Ook is er een enkele zakelijke vlucht met een privéjet.

In de toekomst gaat het om uiteindelijk ruim 120 vluchten per dag. Daarbij is de verwachting dat het voornamelijk om vakantieverkeer gaat, dus vliegverkeer naar het zuiden van Europa.

Het grootste deel van de vluchten zal in de zomer plaatshebben. Dat is juist de tijd wanneer mensen meer buiten zijn. Zij zullen laag overvliegende vliegtuigen als overlast gaan ervaren.