Ruim vijftien jaar geleden was Jan Dales met zijn gezin op vakantie op Kreta toen zich daar een hevige aardbeving voordeed. „Het was angstaanjagend.” Hij kon toen, zo zegt hij, niet voorzien dat hij nu zelf in een aardbevingsgebied woont, al menigmaal uit zijn bed is getrild en elke avond naar bed gaat met de vraag: Wanneer komt de volgende klap? En hoe hard is die? Dales woont in het Groningse Loppersum, boven op de gasbel en midden in het aardbevingsgebied. „Ik wil niet wegzakken in de grond, ik wil niet dat mijn dochter iets gebeurt.’’

Dales noemt zich „een Groninger in opstand” en wil harde actie tegen de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) en minister Kamp van Economische Zaken. Die trekken Groningen leeg, maken het gebied en de bewoners kapot en doen er niets voor terug, stelt hij. „Met 1 miljard euro aan compensatie, zoals de commissie-Meijer voorstelt, hoeft Kamp niet aan te komen. Dat is een fooi. Dan gaat het hier echt los.”

Begin december bestookte Dales met enkele andere activisten een NAM-locatie bij ’t Zandt met flessen nepbloed. „Voor de grap” knipte hij toen ook nog een gat in het hek. Ludiek, noemt hij de actie. „Maar onze burgemeester vond dat op het randje. Nou, dan zal de burgemeester nog wat beleven.” Er gebeuren gekke dingen als Kamp niet over de brug komt, waarschuwt Dales. „Steeds meer mensen zijn het spuugzat. Als de minister ons in de steek laat, dan is hier alles mogelijk. Wij hebben al jaren een veiligheidsprobleem, maar hij dan ook.”

„Ludieke acties? Die tijd hebben we gehad”, zegt ook John Lanting uit Uithuizermeeden, oprichter van de actiegroep Schokkend Groningen. „Ik ben kortgeleden nog halsoverkop naar twee mensen gegaan om hen uit het hoofd te praten wat ze van plan waren. Ik zeg niet wat, maar verstandig was het niet. Mensen worden wanhopig. Groningen is een hogedrukspuit met een kapot veiligheidsventiel; vroeg of laat explodeert die.”

De bereidheid om harde acties te voeren neemt toe, constateert Lanting. „Ik zeg steeds: Als je communiceert met de NAM, doe dat dan met het mes tussen de tanden.” Schokkend Groningen en andere groepen komen regelmatig bijeen. „Op geheime locaties en de telefoons worden op het kastje in de gang gelegd.” Lanting zegt namelijk zeker te weten dat de groep in de gaten wordt gehouden door de politie. „We willen geen geweld, maar je moet wel denken aan blokkades van gaswinningslocaties of het NAM-hoofdkantoor in Assen.”

Lanting heeft zelf tienduizenden euro’s schade aan zijn huis, „het huis waarin ik ook geboren ben”, dat bovendien sterk in waarde is gedaald. „Dat komt door de crisis. Maar vooral omdat niemand nog een huis in het bevingsgebied wil kopen.” Het gaat echter niet alleen om geld, benadrukt hij. „Mensen zijn bang. Er is zo veel woede en onmacht. Er komt een moment dat je dan een grens overgaat, dat je dingen doet die je anders nooit zou hebben gedaan.”