Langer doorwerken door de uitgestelde pensioenleeftijd is eigenlijk een verborgen zegen voor het fitte brein. Een voordeel bij een nadeel. Wie twee jaar langer doorwerkt, houdt zijn grijze cellen langer en beter aan de gang.

Een actief leven is, zo zegt professor Erik Scherder, de beste manier ter beteugeling van de risicofactoren van dementie en andere hersenziekten als alzheimer, een vroegtijdige veroudering van het brein.

Doorwerken

„Ik mag het misschien niet zeggen, maar ik ben groot voorstander van langer doorwerken. Het helpt mensen aan de gang 
te blijven en de geest uit te dagen”, verduidelijkt de neuropsycholoog, als hoogleraar verbonden aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. „Kijk naar mensen die met pensioen zijn gegaan. Een zorgeloos en lui leven is helemaal niet goed. Twee jaar later zijn 
het oude mensen geworden.”

Het lichaam en het brein fit houden is de nieuwe missie van Scherder. Hij maakt samen met neurobioloog Dick Swaab (auteur van ”Wij zijn ons brein”) en schaatsicoon Ard Schenk een tournee langs steden om de bewegingsboodschap uit te dragen.

Op 18 januari wacht bijvoorbeeld een college bij de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Na Rotterdam doet de tour Amsterdam, Maastricht, Groningen en Dronten aan.

Ard Schenk (69) vertelt daarin bijvoorbeeld hoe hij na een glanzende topsportcarrière een ongezonde leefstijl ontwikkelde. „Pas na een hele zware waarschuwing, een herseninfarct, bracht ik weer balans in mijn leven door gezonde beweging. Nu ben ik weer even fit als daarvoor.”

Ondanks die succesvolle lezingen gaat het hoogleraar Scherder niet hard genoeg.

Dankzij de vorderingen in de medische wetenschap stijgt de gemiddelde levensverwachting. In die gezonde lichamen huist echter op latere leeftijd steeds minder vaak een gezonde geest.

De bestrijding van risicofactoren ligt volgens Scherder, Schenk en Swaab voornamelijk verscholen in het dagelijks minstens 30 minuten flink bewegen, liever nog een uur.

Tempowandeling

Daarmee wordt geen blokje rond met de hond bedoeld. Scherder: „Die sukkelt een beetje van boom naar boom, daar wordt geen hond moe van. Ik heb het over minimaal een fikse tempowandeling. De pomp in het lichaam moet dagelijks echt aan de gang.”

De bloedsomloop zet ook het brein aan het werk. De zogenaamde witte stof (Latijn: substantia alba) in de baansystemen van het brein is gevoelig voor doorbloeding, waardoor de hersenen beter functioneren. Ook de prikkeloverdracht via de neurotransmitters, de voedingsstoffen voor de chemische huishouding van het lichaam, verloopt beter.

De hoogleraar zegt om zich heen te zien hoezeer mensen steeds vaker een inactief leven leiden. Fietsen naar het werk of naar school neemt af. De scooter of de elektrische fiets komt ervoor in de plaats.

Scherder stond laatst voor een fotosessie op de trap van het drukke station Leiden Centraal. „We konden ongestoord fotograferen, want iedereen neemt tegenwoordig de roltrap die ernaast loopt”, zegt hij.

Ook in de leefomgeving is alles ingesteld op gemak en inactiviteit. Afstandsbedieningen onder handbereik, tablets op schoot. Scherder: „Vroeger gingen kinderen op bezoek bij vrienden, nu zitten ze thuis met de iPad te chatten. Ook de jeugd beweegt steeds minder.”

Dementiepatiënten

In 2000 telde ons land 191.000 dementiepatiënten, in 2013 zijn dat er volgens Alzheimer Nederland 256.000.

Een massale aanpak van de bewegingsloze samenleving is daarom volgens de Amsterdamse wetenschapper van bijzonder groot belang. Scherder: „Anders puilen de verzorgingshuizen straks uit met dementerende ouderen.”