toen

Als jongen van twaalf jaar stak ik ook vuurwerk af, net als de meeste van mijn vriendjes. Vooral vuurpijlen. Het was redelijk onschuldig. Ik had geen strijkers of zwaar illegale vuurwerkbommen. Ik kan me voorstellen dat mensen een kick krijgen van vuurwerk afsteken; dat oud en nieuw voor hen een moment is waar ze lang naar uitkijken.

Als raadslid werd ik echter geconfronteerd met de keerzijde van de vuurwerklol. Ik kreeg de enorme kostenposten van vuurwerkschade onder ogen. In 2007 bracht ik een bezoek aan het Rotterdamse Oogziekenhuis. Daar hoorde en zag ik wat voor vreselijk letsel vuurwerk kan aanrichten. Dat jonge mensen voor hun leven verminkt zijn. Ik sprak een jongen van zestien die een oog moest missen. Hij had een vuurwerkpijl in zijn oog gekregen. De jongen nam het zichzelf kwalijk dat hij had geëxperimenteerd met vuurwerk.

In sommige wijken heerst er tijdens de jaarwisseling een oorlogssituatie; als er zware explosieven tot ontploffing worden gebracht. Wanneer ik tijdens oudjaarsnacht na twaalf uur vrienden bezoek, slalom ik op de fiets tussen vuurwerkexplosies door.

Ik heb ooit voorgesteld om het openbaar vervoer in Rotterdam ook tijdens de oudjaarsnacht gewoon te laten rijden. Buschauffeurs zagen dat echter niet zitten. Die vreesden voor hun leven. Ze waren bang dat er vuurpijlen in de bus werden geschoten. Toen heb ik mijn voorstel maar ingetrokken. Maar het is toch eigenlijk bizar dat we die onveilige situatie bijna normaal zijn gaan vinden?

In 2009 startte ik met mijn Haagse GroenLinkscollega David Rietveld een burgerinitiatief. Doel was om via de Tweede Kamer een verbod op consumentenvuurwerk te bewerkstelligen en in plaats daarvan professionele vuurwerkshows te organiseren. Binnen een paar weken hadden we meer dan 60.000 handtekeningen. De Kamer nam het burgerinitiatief echter om procedurele redenen niet in behandeling. Voor mij was duidelijk dat de Kamer de vingers niet wilde branden aan een vuurwerkverbod.

nu

Deze week zijn we, voor het tweede achtereenvolgende jaar, een digitaal meldpunt gestart waarop mensen hun klachten over vuurwerk kunnen melden. Het gaat om een initiatief van vijftien lokale GroenLinksfracties. Er zijn al duizenden meldingen op binnen gekomen.

Vorig jaar kregen we in een paar dagen tijd 80.000 meldingen binnen op het meldpunt. Veel klachten gaan over vuurwerkbommen. Mensen spreken van enorme klappen, vaak tot diep in de nacht. Ze worden soms nachten uit hun slaap gehouden. We horen ook over letsel door vuurwerk. In meer dan de helft van de gevallen zijn de slachtoffers voorbijgangers of mensen die naar vuurwerk staan te kijken.

Ook krijgen we veel klachten over onveilige situaties op straat. Oudere mensen, of personen die slecht ter been zijn, durven in de dagen voor oudjaar niet naar buiten. Mensen houden er vaak jarenlange trauma’s aan over als er vuurwerk naar hen is gegooid. Klachten zijn er ook van bezitters van huisdieren. Een hond of kat kan door het geknal wekenlang in de stress zitten.

Als het windstil is, kunnen zeker in steden kruitdampen van vuurwerk lang blijven hangen. Dat leidt tot smogvorming. Voor astmapatiënten is dat een ramp. Als die smog zich op een ander moment in het jaar zou voordoen, zou de hoogste alarmfase van kracht zijn. Ik ken mensen die tijdens oud en nieuw vanwege de vuurwerkoverlast Rotterdam verlaten en een paar dagen in een rustig plattelandsdorpje verblijven. Het is toch van de zotte dat die mensen de stad worden uitgejaagd?

straks

Komende jaarwisseling ben ik aanwezig bij een vuurwerkshow bij de Erasmusbrug in Rotterdam. Ik houd best van vuurwerk, als het maar door professionals wordt afgestoken. Ons streven is dat gemeenten in de toekomst professionele vuurwerkshows gaan organiseren en dat het verboden wordt om zelf vuurwerk af te steken. In landen als Australië gebeurt het al twintig jaar op die manier.

Wat ik vind van de opvatting dat vuurwerk afsteken per definitie geldverspilling is? In principe vind ik dat iedereen zelf moet kunnen uitmaken waar hij zijn geld aan uitgeeft. Dat neemt niet weg dat ik mijn wenkbrauwen frons als ik lees dat er nota bene tijdens een economische crisis in een paar uur tijd voor 75 miljoen euro wordt verknald. Maar de maatschappelijke schade is nog vele malen groter.

Voor ons pleidooi om professionele vuurwerkshows te organiseren in plaats van consumentenvuurwerk te laten afsteken, bestaat meer draagvlak dan ik had vermoed. Toen ik me in 2007 over dit thema uitliet in een lokale krant werd ik overspoeld door mails. „Dit is wat we al jaren willen”, was de teneur van veel reacties.

Anderzijds heb ik de weerstand tegen onze campagne onderschat. De hardcore vuurwerkfanaten reageren heel fel: verwensingen in hoofdletters met veel spelfouten. Soms bedreigingen: „Ik blaas je huis op.” De meeste van die reacties zijn in een opwelling geschreven. De vraag is hoe serieus je ze moet nemen. Ik voel me niet bedreigd. Maar fijn is anders.

De Tweede Kamer wil nu nog niet weten van een modernisering van de vuurwerktraditie. Sinds vorig jaar is juist zwaarder vuurwerk toegestaan en mag vuurwerk op meer plekken worden verkocht, zoals in pompstations. Toch denk ik dat het onvermijdelijk is dat we in de toekomst alleen nog professionele vuurwerkshows toestaan. Op lokaal niveau worden er al kleine stapjes gezet. In Vlaardingen, Haarlem en Nieuwegein worden met ingang van komende jaarwisseling vuurwerkvrije gebieden aangewezen.