Het was een nacht om nooit te vergeten, 11 december 1997 in het Japanse Kyoto. Eigenlijk was de VN–klimaatconferentie al afgelopen, maar de onderhandelingen waren de hele nacht doorgegaan. Terwijl honderden ambtenaren en journalisten al in het vliegtuig op weg naar huis zaten, sloten de milieuministers ochtends alsnog een akkoord dat de geschiedenis zou ingaan als het Klimaatverdrag van Kyoto.

Het kwam er op neer dat de geïndustrialiseerde landen de uitstoot van broeikasgassen (vooral kooldioxide) moesten verminderen met gemiddeld 5,2 procent ten opzichte van 1990. De Verenigde Staten verbonden zich aan een reductie van 7 procent, Nederland moest 6 procent terug. Die vermindering moest worden gehaald tussen 2008 en 2012.

Dat de onderhandelingen zo moeizaam waren verlopen, had diverse oorzaken. Een aantal industrielanden, net name energieverslinder VS, wenste zich niet te laten opzadelen met maatregelen om het energieverbruik – en dus de uitstoot van CO2 – te beteugelen. En het ene land wilde niet het gevoel hebben dat het zwaarder werd aangeslagen dan het andere.

Rusland kwam er relatief goed vanaf. Het land mocht volgens ’Kyoto’ niet meer, maar hoefde ook niet minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990. Omdat de economie na dat jaar was ingezakt, betekende dat in feite dat het land nog behoorlijk wat ruimte had om juist meer energie te gaan gebruiken tot 2008.

Kyoto was een bekroning van zeer lastige onderhandelingen, maar tegelijkertijd niet meer dan een bescheiden eerste stap op weg naar echte actie. Het verdrag zou namelijk pas echt gaan gelden als genoeg landen het hadden geratificeerd. De klimaatconferenties na Kyoto moesten daarvoor de weg vrijmaken. Zo werd er eindeloos gedelibereerd over de vraag hoe landen nu precies de uitstoot mochten verminderen, bijvoorbeeld door vervuilingsrechten van andere landen te kopen.

Het waren hoogoplopende discussies die het verdrag meerdere keren de das om leken te doen. Zo was er de klimaatconferentie in Den Haag, januari 2001 onder leiding van Nederlands milieuminister Jan Pronk. De wereld van menig milieuactivist, maar ook van veel politici stortte daar ineen toen de Europese Unie en de VS elkaar tot het einde in de haren bleven vliegen en een akkoord uitbleef.

Dolgelukkig waren zij een half jaar later in Bonn, toen opnieuw onder leiding van Pronk alsnog een akkoord werd gesloten dat de weg naar ratificatie vrij leek te maken.

Maar de werkelijkheid is hard. In Bonn klaagde Rusland al dat het er te slecht vanaf was gekomen. Een slecht voorteken, want president Bush had al aangekondigd dat de VS ’Kyoto’ niet zouden ratificeren. Ratificatie door Rusland werd cruciaal om het verdrag in werking te laten treden. Als Rusland werkelijk afhaakt, is het de vraag welk wonder ’Kyoto’ nog kan redden.