De Gaia zal dagelijks een enorme hoeveelheid gegevens naar de aarde sturen. Brown leidt de groep die de informatie in een grote databank moet zetten, zodat wetenschappers daar zeker 50 jaar uit kunnen putten. De gegevens kunnen uiteindelijk 1,5 miljoen cd-roms vullen, aldus de Europese ruimtevaartorganisatie ESA.

In de sterren is het verleden van het heelal terug te zien. „We denken dat onze Melkweg in de loop van miljarden jaren kleinere stelsels heeft opgeslokt. Als zoiets gebeurt, worden de sterren uit elkaar getrokken. Er ontstaat een sliert. De sterren blijven echter wel langs dezelfde baan rond het centrum van de Melkweg draaien.”

Op een normaal plaatje van de hemel vallen de opgeslokte sterren niet op, maar de Gaia maakt een driedimensionale plattegrond, waarop wetenschappers straks goed kunnen zien welke sterren bij elkaar horen. „ Zo kan men terugrekenen wanneer welke sterren zijn opgeslokt.”

Andere natuurkundigen kunnen kijken of de Melkweg klopt met wat ze weten over de oerknal, waarmee het heelal ontstond. Misschien vinden ze nieuw bewijs voor theorieën. Het kan echter ook zijn dat bestaande ideeën niet blijken te kloppen. In beide gevallen komt de wetenschap een stap dichter bij de waarheid.

Er zijn eerder zulke ruimtetellingen gedaan, maar de Gaia „ziet meer sterren dan zijn voorgangers en ziet ze scherper”, zegt Brown. De sonde kan sterren zien die 400.000 keer zwakker zijn dan wat mensen met het blote oog kunnen waarnemen. Volgens de ESA „konden we eerder de lengte van een astronaut op de maan meten en kan de Gaia nu uitrekenen hoe groot de nagel van zijn duim is”.

De miljard sterren waar de Gaia naar kijkt, zijn overigens maar een fractie van het totaal. Alleen al in onze Melkweg staan ongeveer 100 miljard sterren en er zijn vele miljarden van zulke stelsels in het heelal. Maar die staan te ver weg om te zien. Brown noemt de Melkweg „de enige plek in de ruimte waar je ‘archeologisch’ onderzoek kunt doen”.