Hoe duurzaam is een gemeente? Telos, Centrum voor Duurzame Ontwikkeling van Tilburg University, onderzocht 100 gemeenten op 87 aspecten, legt Zoeteman uit. „Er zijn drie pijlers waarover we informatie verzamelden. Het gaat allereerst om economische omstandigheden. Daarnaast betreft het milieugerelateerde zaken zoals de bodemkwaliteit. In de derde plaats keken we naar sociale omstandigheden. Dan gaat het om een vraag als: Hoeveel vrijwilligers zijn er actief?”

U stelt dat christelijke waarden een positieve invloed hebben op de duurzaamheid, omdat ze leiden tot meer sociale samenhang.

„We ontdekten dat er in biblebeltgemeenten, daar waar meer dan 5 procent op de SGP stemt, een relatief hoge sociale samenhang is. Dat uit zich bijvoorbeeld in het feit dat daar het ophalen van afval als papier en glas best goed loopt. In een grote stad werkt een veel kleiner deel van de bevolking aan die afvalinzameling mee. De relatief hoge sociale samenhang uit zich ook in minder criminaliteit, minder vandalisme en een geringere uitval in het voortgezet onderwijs. Ook blijkt die hogere sociale samenhang uit burenhulp. Mensen houden elkaar in de gaten. Dat voorkomt sociale problemen. Verder blijkt dat in biblebeltgemeenten het verenigingsleven sterker is ontwikkeld dan in grotere gemeenten. Biblebeltgemeenten hebben een soort interne veerkracht. Ze scoren op de duurzaamheidsschaal 2,4 procent hoger dan gemiddeld.”


Oude industriegemeenten en krimpgemeenten scoren laag op de duurzaamheidsschaal.

„Elk van die soorten gemeenten scoort 2,5 procent lager dan gemiddeld. In die gemeenten, denk aan een krimpgemeente als Kerkrade, kunnen nieuwe wegen zijn aangelegd, maar daarmee zijn de sociale problemen nog niet verdwenen. In oude industriegemeenten zie je relatief veel arme huishoudens. Ook is er vaker sprake van vandalisme en geweldscriminaliteit. Je ziet dat in gemeenten als Emmen en Sittard-Geleen, waar het type krimpgemeente en oude industriegemeente samengaan.”

Centrumgemeenten en werkgemeenten doen het beter.

„Centrumgemeenten zijn gemeenten die mensen vanuit de directe omgeving naar zich toe trekken. Bijvoorbeeld omdat in die gemeenten de dienstensector goed is vertegenwoordigd. Denk aan steden als Almere en Groningen. Werkgemeenten zijn gemeenten met krachtige economische dragers. Daar werken relatief veel mensen, terwijl ze elders wonen. Voorbeeld is Eindhoven.”

De voorraad vooroorlogse woningen hangt positief samen met duurzaamheid. Hoe zit dat?

„Het zijn mensen met een hoger inkomen die die chiquere woningen kopen in steden zoals Zeist en Zwolle. De kopers veroorzaken relatief minder sociale problemen en doen meer aan duurzaamheid op energiegebied.”

Als een gemeente hard groeit, is het van belang dat de autoriteiten die groei in goede banen leiden, stelt hij. „Houten is daarin geslaagd, dat wist de afgelopen decennia het voorzieningenniveau op peil te houden. Een gemeente als Spijkenisse scoort slecht. Daar kwamen grote aantallen arbeiders voor de industrie en havens binnen, zonder dat het voorzieningenniveau daar goed op werd aangepast. Spijkenisse werkt nu alsnog aan zijn eigen identiteit. Eerder was de redenering: Voor een concert en inkopen gaan ze wel naar Rotterdam.”