Volgens dit jaarlijkse onderzoek van het ministerie van Volksgezondheid zijn er 12.500 Nederlanders met een ontheffing. Dit aantal schommelde sinds 2006 steeds tussen de 11.000 en 12.000. De lichte stijging van de afgelopen twee jaar wordt mogelijk veroorzaakt doordat onverzekerden sinds maart 2011 worden opgespoord.

Een gemoedsbezwaarde kan bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB) ontheffing van de premieplicht voor de volks- en de werknemersverzekeringen aanvragen. Voorwaarde is dat de gemoedsbezwaarde geen enkele verzekering heeft.

Hij betaalt vervolgens een bijdragevervangende belasting, gelijk aan de inkomensafhankelijke bijdrage die op hem van toepassing is. Deze belasting wordt uitgekeerd als de betrokkene zorg nodig heeft. Jaarlijks wordt na afloop van het kalenderjaar de helft van het in dat jaar gespaarde bedrag in het Zorgverzekeringsfonds (Zvf) gestort.