De voormalige Duitse SS’er Erich Priebke overleed gisteren op 100-jarige leeftijd in zijn woning in Rome. Priebke, die in 1998 tot levenslang werd veroordeeld voor oorlogsmisdaden in Italië, had huisarrest in Rome.

De veroordeling ging om de massaslachting in 1944 in de Ardeatijnse grotten in Rome. Onder Priebkes leiding schoten de Duitsers daar 335 Italianen dood.

De slachting was een vergelding voor een aanslag van het verzet op een SS-regiment in de binnenstad van Rome een dag eerder. Daarbij kwamen onder anderen 33 Duitstalige Italianen (uit Süd-Tirol) om. Adolf Hitler zou hoogstpersoonlijk het bevel hebben gegeven voor de wraakactie. Het bloedbad bij de Ardeatijnse grotten heeft in Italië dezelfde klank als in Nederland de Duitse vergeldingsactie in Putten.

Priebke vluchtte na de oorlog naar Argentinië, waar nazispeurders hem via een Amerikaanse televisie­zender in 1994 in het vizier kregen. De voormalige nazi werd op dringend verzoek van Italië een jaar later uitgewezen.

De oud-SS’er belandde in de militaire gevangenis Forte Boccea. De centrale vraag tijdens zijn proces was of Priebke medewerking aan de massaexecutie had kunnen weigeren. „Ik zou zelf zijn doodgeschoten als ik had geweigerd”, zei hij zelf, maar dat werd door historici in twijfel getrokken.

In 1998 legde de militaire rechtbank in Rome hem levenslang op wegens de planning en de uitvoering van het bloedbad bij de Ardeatijnse grotten. De celstraf werd wegens de hoge leeftijd van Priebke omgezet in huisarrest.

Hij had echter behoorlijk wat bewegingsruimte. Zo was Priebke in 2008 jurylid bij een miss­verkiezing, die hij weliswaar alleen vanuit zijn woning kon meemaken.

Priebke heeft nooit spijt betuigd voor zijn rol bij de massamoord en liet zich graag omringen door mensen met neonazistische denkbeelden. Op zijn honderdste verjaardag, afgelopen juli, gaf hij een interview waarbij hij het bestaan en het gebruik van gaskamers ontkende: „De gaskamers zijn nooit gevonden, behalve de kamers die na de Tweede Wereldoorlog zijn gebouwd door de Amerikanen in Dachau.”

Organisaties van Joden en oud-verzetsstrijders waren woedend toen ze hoorden dat Priebke een openbaar verjaardagsfeest voorbereidde. Het leidde tot een demonstratie bij het appartementen­complex waar hij woonde. In verschillende Italiaanse steden spoten sympathisanten van Priebke graffiti op de muren met felicitaties gericht aan zijn adres.

Met de dood van Priebke zijn de hoofdrolspelers van het Romeinse oorlogsdrama van het toneel verdwenen. Herbert Kappler, die de opdracht gaf tot het bloedbad bij de Ardeatijnse grotten, stierf in 1978. Karl Hass, samen met Priebke in 1998 veroordeeld tot levenslang voor zijn aandeel in deze slachting, overleed tijdens zijn huisarrest in de buurt van Rome in 2004.

De advocaat van de ex-SS’er zei gisteren dat Priebke een geschreven interview en een video heeft nagelaten als „menselijk en politiek testament.” De inhoud daarvan is nog niet bekend.

Volgens de advocaat wordt de voormalige SS’er mogelijk in Argentinië begraven.

Lees ook in in Digibron

Protest bij honderdste verjaardag Priebke (Reformatorisch Dagblad, 30-07-2013)

Priebke breekt vakantie af na Italiaans protest (Reformatorisch Dagblad, 13-08-2005)

Priebkes vrouw vraagt om gratie (Reformatorisch Dagblad, 26-03-1999)

Levenslang voor Priebke en Hass (Reformatorisch Dagblad, 09-03-1998)

Priebke: Executie joden was oorlogshandeling (Reformatorisch Dagblad, 24-03-1997)

Nieuwe rechtszaak tegen Priebke (Reformatorisch Dagblad, 16-10-1996)

Proces-Priebke confronteert Italianen met hun onverwerkte oorlogsverleden (Reformatorisch Dagblad, 07-08-1996)

,Een verloren kans”: Joden in Italië onthutst over vrijspraak Priebke (Reformatorisch Dagblad, 02-08-1996)

IJskoud, gedisciplineerd en zonder emoties (Reformatorisch Dagblad, 20-07-1996)

Priebke verdedigt doden van Italianen (Reformatorisch Dagblad, 04-04-1996)

Argentinië levert ex-nazi Priebke uit aan Italië (Reformatorisch Dagblad, 03-11-1995)

„Iedereen wist dat hij een nazi was” (Reformatorisch Dagblad, 11-05-1994)