Deventer eert Geert Groote met een museum (met fotoserie)
DEVENTER. Deventer eert Geert Groote als een held. Donderdag werd er in de Hanzestad een museum over de kerkhervormer geopend.
Een huis gewijd aan zijn persoon en gedachtegoed, daar zou Geert Groote (1340-1384) het niet mee eens zijn geweest. Geert Groote was de geestelijke vader van de moderne devotie, een vernieuwingsbeweging binnen de Rooms-Katholieke Kerk. Hij was wars van eer en roem en wilde vooral geen aandacht voor zichzelf.
Deventer laat zich niet veel gelegen liggen aan de ootmoed van de kerkhervormer. Het Geert Grootehuis opende gisteren voor het eerst zijn deuren. Het museum is een huis van glas, gebouwd op de fundamenten van de eerste kapel waar Geert Groote en zijn volgelingen samenkwamen. Op het hoogste punt prijkt een glazen diamant.
Commissaris van de Koning Bijleveld-Schouten van Overijssel en burgemeester Heidema van Deventer verzorgden, ten aanschouwe van zo’n 200 mensen, de openingsceremonie. Ze schreven met Oost-Indische inkt een spreuk op een groot vel papier: „Alleen door tegen de stroom in te roeien, kan men de bron bereiken.” Ondertussen droeg de stadsdichter van Deventer een gedicht voor. „Nu was hij moe, ’t was zwaar de mensheid te bewegen, die zo gemakkelijk bezweek voor roem en waan.”
Doel van het Geert Grootehuis is volgens de initiatiefnemers „om Deventers beroemdste zoon te eren en om te laten zien dat zijn vaak tegendraadse gedachten juist in onze tijd van grote betekenis zijn.”
Het museum is ingedeeld naar drie thema’s: afkeer, ommekeer en inkeer. In de hal, over het thema afkeer, hangen zeven portretten aan het plafond in de vorm van een kroonluchter. De afbeeldingen tonen de zeven ondeugden. De achterzaal vertelt het leven van Geert Groote aan de hand van zeven kabinetten met elk een eigen thema. De donkere kelder, met als thema ommekeer, doet mysterieus aan. In het midden worden beelden op de vloer geprojecteerd. De bezoeker kan er kijken naar filmpjes die woorden als liefde, vertrouwen en blijdschap uitbeelden.
Voorafgaand aan de opening van het museum vond in de Grote of Lebuïnuskerk de vijfde Geert Grootedag plaats. Socioloog prof. dr. P. Schnabel, voormalig directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau, was een van de sprekers. Geert Groote introduceerde op honderden plekken leefgemeenschappen waarin geestelijken en vrome leken samenwerkten. Uniek voor die tijd, noemt Schnabel dat. „De gemeenschappen maakten geen deel uit van een kloosterorde, bevonden zich midden in de stad, en werden gevormd door mannen en vrouwen, armen en rijken. Geert Groote wilde geen aparte wereld creëren, maar deel uitmaken van de gewone wereld.”
Hij en zijn volgelingen leefden in eenvoud, hadden kritiek op de weelde uit hun tijd en deden werken van barmhartigheid. „Het ging hen om de persoonlijke relatie met God. Daarin waren zij voorlopers van de Reformatie, die 200 jaar later plaats zou hebben.”
De aandacht voor persoonlijk geloof combineerde de boeteprediker met een grote maatschappelijke betrokkenheid. „Dat zie je tegenwoordig nog bij bijvoorbeeld de ChristenUnie en de Taizébeweging”, stelde Schnabel.
De moderne devotie werd bijzonder en modern vanwege de oriëntatie op oude bronnen, herbronning genaamd. „Geert Groote wilde daarmee dichter bij de waarheid te komen en daardoor dichter bij God. Zijn volgelingen hebben meer boeken geproduceerd dan wie dan ook. De boeken waren klein en betaalbaar, zodat ze beschikbaar waren voor iedereen. Van Grootes getijdenboek waren er 10.000 in omloop. Een beststeller in die tijd.”
Een essentieel verschil tussen de tijd van de moderne devotie en onze tijd is het afzien van alle weelde en comfort, stelde Schnabel. „Voor ons zijn lekker eten, sport, seks, plezier vanzelfsprekend. Groote en zijn volgelingen onthielden zich ervan en waarschuwden er zelfs tegen.” Die totale onderdompeling in het religieuze leven kun je je alleen voorstellen als je beseft in welke tijd Geert Groote leefde, vertelde Schnabel. „Het leven in de late middeleeuwen was hard en onzeker. De pest kon een stad decimeren, er waren misoogsten en er vonden overvallen plaats. Mensen richtten hun aandacht daarom op het hiernamaals. Ze verwachtten daar een beter leven.”
Na Schnabel hield zanger en televisiepresentator Ernst Daniël Smid een satirische voordracht over Geert Groote en zijn tijd.
