Mogen we stellen dat u met uw onderzoek een beetje de mythe hebt doorgeprikt: grote boeven zijn altijd jong begonnen?

„Het heersende idee is inderdaad dat criminelen, zeker de grote jongens, jong beginnen met het plegen van delicten. Vanuit dit idee zetten politie en justitie hoog in op vroege preventie in de strijd tegen criminaliteit. Drie van de vier daders van georganiseerde misdaad die ik heb bestudeerd,worden echter pas na hun 18e levensjaar voor het eerst veroordeeld.”

Wat is voor de late starter de verleiding om de overstap te maken van de boven- naar de onderwereld?

„Woorden die vaak vielen tijdens die interviews die ik hield met daders die deze overstap maakten, zijn: ‘meer geld, spanning, sensatie, de kick, macht, leuk leventje, niet afhankelijk, mooie vrouwen, mooie auto’s’. Hoewel velen niet bewust op zoek waren naar criminele mogelijkheden, blijkt legaal werk voor veel daders de deuren naar georganiseerde misdaad te hebben geopend. Dit kan komen door contacten die zij opdoen tijdens hun werk, maar ook door bepaalde kennis of mogelijkheden die samenhangen met een beroep.”

Is het altijd een eigen keuze, of belandt men ook nog wel eens tegen wil en dank in het milieu?

„Ik weet niet of je altijd van een keuze kunt spreken. Er zijn daders die zeggen dat het geen bewuste keuze is geweest, maar dat ze er gewoon zijn ingerold. In mijn onderzoek ben ik geen bewijs tegengekomen van dwang of chantage, wel dat bepaalde afhankelijkheidsrelaties iemand eerder over de streep trekken. Bijvoorbeeld een café-eigenaar die door zijn stamgasten werd benaderd te helpen met de drugshandel waarbij zij waren betrokken.”

Hebben de late starters spijt gekregen, toen ze eenmaal achter de tralies belandden? Of zien zij dat, zoals de geharde crimineel dat naar verluidt nogal eens doet, als een bedrijfsrisico?

„Dat verschilt van persoon tot persoon. Natuurlijk zit geen van hen graag in de gevangenis. Sommigen hebben vooral spijt van het feit dat ze zijn gepakt en denken dat ze dit hadden kunnen voorkomen. Anderen zien een gevangenisstraf inderdaad als een risico van het vak. Zo vertelde een gedetineerde die ik interviewde: ,Wie de kont verbrandt, moet op de blaren zitten en ik heb altijd gezegd dat als dit misgaat, dan heb ik 10 jaar te pakken … Ik heb wel een mooi leven gehad, ook wel een interessant leven. Alleen wat ik daarvoor heb moeten inboeten, dat is wel jammer want iedere dag dat je zit is te lang.”