De Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) houdt van maandag tot en met donderdag op Hydepark in Doorn een bijeenkomst voor theologiestudenten. Vergunst, algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond, sprak over de liturgie van de eredienst.

Zegen van de zondag

Hoe christenen tegen de eredienst aankijken, is volgens Vergunst niet om het even. „Het juiste zicht op waar het in de samenkomsten op zondag om gaat, is nodig om de zegen van de zondag te beleven.”

Vergunst ziet op veel plaatsen niet alleen een neerwaartse spiraal in het bezoek van de eredienst, maar ook onbehagen over de prediking en ontevredenheid over wat er gezongen wordt. „Wie niet beleeft wat hij beleven wil, is snel vertrokken. Het kan als een crisis ervaren worden, die de druk op de voorganger en de spanning onder ambtsdragers doet toenemen.”

Als ouders het eigene van de samenkomsten op zondag niet meer zien, zullen ze volgens Vergunst hun kinderen het geschenk van de eredienst niet doorgeven. „Ze verwaarlozen de geestelijke opvoeding als de tred naar het huis van de Heere niet even vanzelfsprekend is als het ontbijt in de morgen. Ze denken een goede ouder te zijn als ze het prima vinden dat kinderen zonder reden van tijd tot tijd thuisblijven, maar ze zijn het niet.”

Verbond

Vergunst verwees onder meer naar Hebreeën 10, waarin de oproep om in de samenkomst van de gemeente trouw aanwezig te zijn ingeklemd staat tussen het leven in geloof, hoop en liefde en het onrein achten van het bloed van de Zoon van God. „In de eredienst en zijn liturgie gaat het dus om het scherp van de snede. Daarom is een verkeerde kijk op de eredienst zo ernstig. Daarom moeten we veel meer focussen op wat een eredienst ten principale is dan dat we spreken over onze voorkeuren en wensen, die van onze kinderen, of die van de dertigers.”

Wie beseft dat de heilige God Zich tot mensen richt, dat Christus als de Middelaar van het verbond ons ontmoeten wil, heeft volgens Vergunst de sleutel in de hand voor het verstaan van de eredienst. De gereformeerde eredienst is een afwisseling van spreken van God en antwoorden van de gemeente. „Liturgie bewaart ons bij Hem, de God van het verbond. Het sterke besef daarvan maakt dat onze eerste associaties bij het woord liturgie er meestal naast zitten. Wie anno 2013 aan liturgie denkt, heeft het over spanning in de gemeente, over een lastig thema, over de balans tussen vernieuwen of bewaren – terwijl voorbijgeleefd wordt aan de functie van de liturgie.”

Psalmen

De Gereformeerde Bond wil daarom „verwoorden” waar het in een gereformeerde eredienst om gaat, zei Vergunst, „en kerkenraden argumenten in handen geven om ter plaatse tot Bijbels verantwoord beleid te komen, waarbij men tot keuzen komt die meer zijn dan faciliteren wat gemeenteleden met elkaar wensen.”

De Gereformeerde Bond geeft verder „een groot accent” aan de psalmen. „Alles wat zich afspeelt in het geloofsleven én in ons dagelijkse bestaan komen we in de psalmen tegen; vreugde en dank, lijden en aanvechting, gebrokenheid en vergeving.”

Daarbij is ook „verstaanbaarheid” belangrijk. „Dat betekent het gebruiken van woorden die de verstaanbaarheid niet belemmeren, maar die de overdracht dienen.”

Gebedsloze strijd

Ds. A. J. Mensink, voorzitter van de Gereformeerde Bond, ging vanmorgen in op het thema van de studieweek: ”Biddend strijden”. „Een gebedsloze strijd is een verloren strijd”, aldus de predikant uit Krimpen aan den IJssel. „Handen daarentegen die gevouwen zijn, lijken op aarde de zwakste handen – voor de hemel zijn het de sterkste handen.”

Volgens ds. Mensink onderschatten veel christenen de betekenis van het zingen, en vooral van de psalmen, voor de geestelijke strijd. „Als ik me niet vergis, wordt er van lieverlee hoe langer hoe minder gezongen, in huis, school en gemeente. Terwijl toch de psalmen in de strijd geboren zijn en door de Heilige Geest gegeven. Psalmen waarin God Zich openbaart als de Heere Die zal opstaan tot de strijd, Die zal overwinnen in de strijd, en Die Zijn volk de zege geeft. En dat zingt Zijn gemeente aangevochten maar moedig na.”

In de psalmen, zei ds. Mensink, „wemelt het van vijanden en dreigingen, van belagers en bedriegers, van tirannen en vorsten die samenspannen en hoogmoedig snuiven.” Hier gaat het om een geestelijke strijd, een strijd om het Koninkrijk der hemelen. „In díé strijd worden de psalmen gezongen, in díé strijd klinkt de roep om gerechtigheid en oordeel, om genade en overwinning.”

Navolgers

De hervormde predikant riep ertoe op om navolgers van Christus te zijn. Jezus „zong” Zich door de aanvechtingen van de boze heen met de psalmen van Israël. „Wat zong Hij Zich door Gethsémané heen, daar de angst der hel Hem alle troost deed missen. Wat bad Hij Zich aan het kruis door het oordeel heen. Maar wat heeft Hij ook de psalmen vervuld. Hij van Wie ook de psalmen profetisch getuigen, heeft in opstanding en hemelvaart de overwinning getoond.”