Om zijn onbeholpen wijze van spreken verdient hij de bijnaam ”de Hakkelaar”. Maar zijn gebrek aan retorische gaven wordt ruimschoots gecompenseerd door ervaring (Korthals was van 1982-1998 al kamerlid) en een nauwelijks geëvenaard politiek instinct. En zo heeft de VVD’er Korthals (57) de afgelopen jaren alle politieke relletjes rond zijn persoon eenvoudig overleefd, ondanks zijn verbale gestuntel en het feit dat de Kamer keer op keer klaagde dat de minister haar te laat, te summier en pas na lang vragen informeerde. Maar nu naderen de verkiezingen.

De vraag is woensdag niet of de Kamer Korthals naar huis zal sturen. PvdA, D66 en de oppositiepartijen zullen hem vooral met kritiek overladen en het daarbij laten, met het argument dat hij nu de kans moet krijgen zijn plannen te gaan uitvoeren. Met een aangeschoten liberale minister van Justitie in het kabinet kan de VVD zich de komende maanden niet meer profileren als de partij van de veiligheid.

De grote vraag is vooral of Korthals en de VVD dat zullen accepteren. Als hij woensdag het idee krijgt dat de Kamer hem vooral wil laten bungelen, is het niet onwaarschijnlijk dat Korthals de eer aan zichzelf houdt. Korthals is er dus nog lang niet.

Korthals lanceerde afgelopen vrijdag een imponerend en onorthodox plan van aanpak om de drugssmokkel via luchthaven Schiphol te bestrijden. Dat was opmerkelijk, omdat Korthals zich altijd heeft verzet tegen de druk van de waan van de dag om strenge repressieve maatregelen in de misdaadbestrijding te nemen. Daarvoor dacht hij te rechtsstatelijk. Dat PvdA en D66 de VVD op dit punt dan rechts passeerden, accepteerde hij dan maar. Tot spijt van zijn eigen VVD, die hem onlangs bij monde van partijvoorzitter Eenhoorn tot actie maande.

Nu komen er dan toch meer cellen bij om drugskoeriers op te sluiten. En vanaf maart kunnen grotere groepen drugssmokkelaars zelfs worden vastgezet op grote locaties zoals kazernes. Douane, marechaussee, openbaar ministerie en rechtbanken krijgen er bovendien meer mensen bij.

Ook zullen zogenoemde risicovluchten voortaan volledig worden gecontroleerd op drugssmokkelaars. Passagiers die vertrekken vanuit de Nederlandse Antillen en Aruba, waar veel bolletjesslikkers vandaan komen, zullen volledig worden doorgelicht.

Een meerderheid in de Tweede Kamer lijkt onder de indruk van de plannen van de VVD-bewindsman. De pijn zit voor Korthals echter vooral in de „laksheid” die hij voor die tijd aan de dag heeft gelegd. R. Ignacio van de Antilliaanse ambtenarenbond Abvo onthulde woensdagmorgen in Trouw dat Korthals in 1999 al is gewaarschuwd dat politie en douane op de luchthaven Hato op Curaçao de doorvoer van cocaïne niet langer konden controleren. In juni vorig jaar kreeg Korthals een seintje van staatssecretaris Bos van Financiën dat de strenge aanpak van smokkelaars op Schiphol gefrustreerd werd door een tekort aan cellen en personeel. Pas in december ging Korthals tot actie over. De kwestie sukkelt nu al enkele weken door.

Grootste oppositiepartij CDA wil het woensdag vooral over dit optreden van Korthals hebben, en in mindere mate over zijn plan van aanpak. „Het wordt een zwaar debat”, beloofde CDA’er Rietkerk vanmorgen. Maar ook de christen-democraat lijkt niet op voorhand van plan om Korthals zijn biezen te laten pakken. Rietkerk blijft hameren op de, in zijn ogen, „lakse en laconieke houding” van de minister.

„De minister verkeert in zwaar weer”, aldus Rietkerk. „Hij blijkt keer op keer op de hoogte te zijn geweest, maar niet te hebben ingegrepen. Ondertussen werd de situatie steeds ernstiger. Deze minister is te laks en te reactief: hij komt pas in actie nadat de Kamer een vuist heeft gemaakt. Wij betwijfelen of de misdaadbestrijding bij hem nog wel in goede handen is.”

Korthals’ eigen VVD voorziet ook een „kritisch debat”, zoals woordvoerder Niederer het vanmorgen noemde, maar zonder „fatale” gevolgen. Niederer prijst Korthals’ „offensieve plan” als een aanpak die „zijn weerga in de geschiedenis niet kent en daarom alle steun verdient.” VVD-leider Dijkstal gaf maandag al te kennen er niet op uit te zijn „ministers naar huis te sturen.”

Coalitiepartner PvdA toont zich kritischer. „Geen enkele minister is ooit veilig voordat een debat is afgelopen”, dreigt woordvoerder Van Oven. „Niemand slijpt messen, maar Korthals wordt vandaag wel stevig aan de tand gevoeld.” De PvdA’er voegt daar echter wel direct aan toe tevreden te zijn over de „drastische, maar noodzakelijke” maatregelen die Korthals wil treffen.

Bovendien zit de PvdA in een lastig parket. Zo heeft de douane in december op eigen houtje, zonder overleg met het openbaar ministerie, zes drugskoeriers vrijgelaten. De douane valt onder de politieke verantwoordelijkheid van PvdA-staatssecretaris Bos. De Tweede Kamer reageerde eind december, toen bekend werd dat drugssmokkelaars waren vrijgelaten, haar verontwaardiging af op Korthals. Toen was nog niet bekend dat niet het OM, maar de douane niet juist had geopereerd.