Steeds meer ambulanceregio’s en ziekenhuizen in Nederland zetten apparaten in om te reanimeren. Binnen vijf jaar beschikken alle ambulances in Nederland over een mechanische cardiopomp, verwacht medisch manager René Boomars van de Regionale Ambulance Voorziening Utrecht (RAVU).

Het hartmassageapparaat, werkend op perslucht of elektriciteit, is een uitkomst voor de eerste hulp bij patiënten met een hartstilstand. Het Lund University Cardiac Assist System (Lucas) –of een variant daarop– kan zelfstandig hartmassages uitvoeren, waarbij hulpverleners de handen vrij hebben voor andere medische verrichtingen.

Bovendien maakt de hartmassagepomp het mogelijk om op een adequate manier reanimatie toe te passen in een rijdende ziekenauto, legt Boomars uit. „Handmatig reanimeren in een ambulance die met spoed onderweg is naar een ziekenhuis is onbegonnen werk.”

Lucas bestaat uit een dikke, uitvouwbare buis die de borstkas 100 keer per minuut –met een kracht van 50 kilo– zo’n 5 tot 6 centimeter induwt. De werking van de op en neer bewegende buis maakt de bijnaam ‘heipaal’ in één keer duidelijk.

Groot voordeel, de machine voor thorax compressie is onvermoeibaar. Moet een hulpverlener het uiteindelijk laten afweten, Lucas zet door. „Hartmassage is heel zwaar. Voor mensen is reanimatie heel moeilijk vol te houden”, weet Boomars, die als oud-ambulanceverpleegkundige honderden reanimaties heeft meegemaakt.

Het reanimatieapparaat zorgt voor een optimale circulatie van de bloedsomloop en daarmee de toevoer van zuurstof naar de hersenen. De machine werkt anders dan de bekende AED. De Automatische Externe Defibrillator geeft een elektrische schok om een hart weer op gang te brengen.

Ambulanceregio’s Hollands Midden, Utrecht, Haaglanden en Kennemerland maken gebruik van zo’n 150 tot 200 hartmassagepompen. De RAVU in Utrecht kan niet meer zonder z’n vijftig apparaten.

De RAVU krijgt 500 reanimatiemeldingen per jaar, op een bevolking van 1,2 miljoen inwoners. De gemiddelde overlevingkans na een hartstilstand in westerse landen is 10 procent, in minder ontwikkelde landen 0 tot 5 procent. Nederland scoort met 20 procent boven het gemiddelde.

Haaglanden heeft begin juli samen met het Haga-ziekenhuis in Den Haag tachtig pompen aangeschaft. „We hebben de machine al een aantal keren ingezet”, aldus medisch leider Thomas Eckhardt van de ambulancedienst Haaglanden. „De resultaten zijn positief.”

Eckhardt vindt het moeilijk te zeggen of de inzet van Lucas –menselijkerwijs gesproken– levensreddend is geweest. „Wij proberen de prognose van een patiënt altijd zo gunstig mogelijk te beïnvloeden. De snelheid van de hulpverlening is duidelijk verbeterd.”

In de Verenigde Staten en Engeland behoort de Lucas tot de standaarduitrusting van ambulances. De Regionale Ambulancedienst Midden Holland maakt sinds 2005 gebruik van het apparaat. Niet zonder strubbelingen. De ziekenauto’s in de regio hebben het in 2008 enige tijd zonder moeten stellen, omdat het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) twijfels had over mogelijke nadelige bijwerkingen. Het LUMC maakt inmiddels zelf ook dankbaar gebruik van de apparatuur.

Engeland, Zweden en Nederland doen samen onderzoek onder 2500 patiënten, waarbij de ene helft wordt behandeld met een mechanische hartmassagepomp, de andere helft niet. Ons land ‘levert’ 800 patiënten, vertelt RAVU-manager Boomars, tevens projectleider van dit Linc-onderzoek. De bevindingen worden begin september gepresenteerd op een internationaal medisch congres.

De resultaten laten zich raden. „Al onze 150 ambulance­verpleegkundigen zijn unaniem én volmondig positief. Beter dan een machine kan een mens niet reanimeren. Ik zou een kleine oorlog ontketenen, als we de Lucas weer zouden verwijderen.”