In het vandaag gepubliceerde rapport neemt het SCP de leefsituatie van migranten uit Polen en Bulgarije onder de loep. Honderden mensen die minder dan anderhalf jaar staan ingeschreven in het Nederlandse bevolkingsregister werden daarvoor geïnterviewd.

Het blijkt dat zowel de Polen als de Bulgaren een tijdelijk baantje aan de onderkant van de arbeidsmarkt hebben. Ze doen laag gewaardeerd werk in de bouw, de industrie, de land- en tuinbouw en de schoonmaakbranche.

Dat geldt ook voor mensen met een hogere opleiding. Van de Polen bijvoorbeeld heeft 70 procent een diploma van mbo of hoger. Bij de Bulgaren maakt het SCP onderscheid tussen etnische Bulgaren en mensen uit de Turkse minderheid in Bulgarije. De laatste groep is minder goed opgeleid: 23 procent heeft een diploma van mbo of hoger, bij de etnische Bulgaren is dat 54 procent.

Van de ondervraagde Polen heeft 84 procent een baan. Bij de Bulgaren is dat iets meer dan de helft. De Polen komen vaak via een uitzendbureau naar Nederland. Ze zijn dan verzekerd van werk. Bulgaren worden vrijwel nooit door een uitzendbureau bemiddeld: zij vinden meestal een baan via bekenden uit de eigen groep.

Twee derde van de Bulgaren vindt dat hun leefsituatie is verbeterd nadat ze in Nederland zijn gekomen. De Polen zijn met 39 procent op dit punt minder optimistisch. Toch verwacht 45 procent van de Polen wel in Nederland te blijven, tegen een kwart van de Bulgaren. Het gaat vooral om mensen die hier met hun partner en kinderen zijn. Alleenstaanden keren vaker naar hun eigen land terug dan gezinnen, zo bleek de afgelopen jaren.

Twee van de drie migranten uit de twee landen zeggen de Nederlandse taal niet of niet goed te verstaan. De Polen kunnen zich meestal goed redden in het Engels en soms in het Duits, maar bij de Turkse Bulgaren is dat maar 6 procent. De Bulgaren doen ook minder moeite om Nederlands te leren dan de Polen, zo blijkt uit het onderzoek.

De SCP-onderzoekers noemen het opvallend dat de Polen veel discriminatie ervaren. Van hen denkt 40 procent dat ze in Nederland worden gediscrimineerd, 18 procent heeft daar zelf mee te maken gehad. Bij de Bulgaren ligt dat in beide gevallen met ongeveer 10 procent een stuk lager.

Polen kwam in 2004 bij de Europese Unie. Sinds dat jaar kunnen Polen zich zonder verblijfsvergunning in Nederland vestigen. Sinds 2007 hebben ze ook geen tewerkstellingsvergunning meer nodig. Inmiddels vormen de Polen veruit de grootste groep migranten die jaarlijks Nederland binnenkomt, ook in vergelijking met niet-westerse groepen.

Bulgarije trad in 2007 toe tot de EU. Ook Bulgaren kunnen zich sinds dat jaar in Nederland vestigen. Tot 2014 hebben ze nog wel een tewerkstellingsvergunning nodig. De Bulgaren vormen in omvang de tweede groep van de migranten uit Midden- en Oost-Europa.

In Nederland verblijven naar schatting van het SCP tussen de 160.000 en de 180.000 Polen en tussen de 34.000 en de 44.000 Bulgaren. Dit zijn cijfers uit 2010. Recentere cijfers komen uit het bevolkingsregister, maar inschrijving daarin is pas verplicht als iemand langer dan vier maanden in Nederland wil blijven. Begin dit jaar stonden er 111.000 Polen en 21.000 Bulgaren in het bevolkingsregister ingeschreven.

Het SCP kijkt sinds 1993 naar de positie van migrantengroepen in de Nederlandse samenleving. Voorheen richtte het bureau zich vooral op de vier grootste niet-westerse groepen: Turken, Marokkanen, Surinamers en Antilianen. Later kwam er ook aandacht voor vluchtelingen en voor Chinezen in Nederland.

Sinds de uitbreiding van de EU naar het oosten komen er vooral uit Midden- en Oost-Europa veel nieuwe migranten naar Nederland. Per jaar komen er tegenwoordig meer Polen naar Nederland dan Turken, Marrokkanen, Surinamers en Antilianen samen.