Fondsen bevoordelen regelmatig grote aandeelhouders ten nadele van de kleinere, waarbij de belangrijke klanten soms vertrouwelijke marktinformatie krijgen. Sommige klanten krijgen verder de mogelijkheid om te handelen buiten de openingstijden van de beurs, waardoor zij kunnen profiteren van koersverschillen elders ter wereld. Sommige beheerders van fondsen pasten dergelijke praktijken toe om zichzelf te verrijken.

Fondsen en beursmakelaars worden er door de Amerikaanse beurswaakhond SEC ook van beschuldigd klanten te veel te berekenen voor hun diensten. Ook komt het regelmatig voor dat klanten die recht hebben op kortingen (bijvoorbeeld bij aankoop van grotere pakketten aandelen), die kortingen mislopen doordat de beursmakelaars simpelweg „vergeten” deze in rekening te brengen. „Na uitgebreid onderzoek blijft een gevoel van grote verontwaardiging achter”, aldus Stephen Cutler, die bij de SEC verantwoordelijk is voor de naleving van het beursreglement. SEC onderzocht de 88 grootste beleggingsfondsen in de VS.

Uit het onderzoek blijkt dat circa 10 procent van de onderzochte beleggingsfondsen over e-mailberichten beschikt die aantonen dat er nabeurs handel is toegestaan. Dit is in de VS ten strengste verboden. Meer dan 30 procent gaf aan gevoelige informatie aan geprefereerde aandeelhouders te verstrekken.

Cutler kon overigens niet verklaren waarom de SEC zo laat in actie kwam, nadat men in maart al informatie ontving over frauduleuze praktijken. De eerste die op basis van zulke tips een onderzoek startte, was officier van justitie Eliot Spitzer van New York. Pas toen Spitzer een regeling sloot met een van de grote fondsen, begon de SEC met een eigen onderzoek. „De SEC heeft veel te laat gereageerd op al deze problemen, terwijl dit instituut geacht wordt toe te zien op naleving van de regels. Waarom heeft de waakhond niet geblaft?” zo vroeg senator Joseph Lieberman zich af.

Een van de fondsen die onder vuur kwamen te liggen is Putnam, dat door verschillende overheidsinstellingen wordt gebruikt om pensioengeld te beleggen. Zes staten plus de stad New York hebben intussen bedankt voor de diensten van Putnam, waar topmanager Lawrence Lasser woensdag opstapte. Een andere fondsbeheerder, Richard Strong van Strong Mutual Funds, stapte vorige week al op na onthullingen van Eliot Spitzer in september. De New Yorkse aanklager heeft aangekondigd dat hij zowel fondsen als beursmakelaars wil dwingen om het geld dat men met de ongeoorloofde praktijken heeft verdiend uit te keren aan benadeelde klanten.

Het gaat volgens Spitzer waarschijnlijk om honderden miljoenen dollars. „Wij hebben een luik geopend en een moeras van wanpraktijken gevonden. Eén ding is duidelijk, de benadeelden moeten schadeloos gesteld worden”, aldus Spitzer woensdag tijdens de zitting van de commissie van de Amerikaanse Senaat.

Beleggingsfondsen beheren in Amerika ten minstens 7 biljoen (miljoen maal miljoen) dollar voor ongeveer 95 miljoen beleggers. Zij hebben ook veelal te hoge tarieven betaald om te kunnen deelnemen in de fondsen. Tal van pensioenfondsen maken gebruik van beleggingsfondsen, evenals particuliere beleggers, die fondsen vaak beschouwen als een solide manier van pensioensparen. Verschillende parlementariërs hebben al maatregelen voorgesteld voor een scherper toezicht op de fondsen. Volgens senator Susan Collins, voorzitter van de commissie financiën van de Senaat, helpt dat alleen als de SEC alerter optreedt en effectief reageert op tips over wanpraktijken.