De midwinterhoorntraditie wordt vaak geassocieerd met de meer rooms-katholieke delen van Twente, maar het instrument is de laatste decennia aan een succesvolle opmars begonnen in grote delen van Oost-Nederland. In Twente zijn zo’n veertig midwinterhoorngroepen actief. Ook Rijssen heeft een eigen club, de Riessense Mirreweenterhoornbloazers. De groep werd opgericht vlak voor de start van het seizoen 2008-2009 en viert volgend jaar zijn eerste lustrum.

Initiatiefnemer is Roelf Wolterink (89). Hij maakt zelf midwinterhoorns, bespeelt de hoorn én is de voorman van de Riessense Mirreweenterhoornbloazers. „Voorman, ja zo heet dat in midwinterhoornkringen. Er waren hier al wel enkele personen die de hoorn bespeelden, maar ze waren niet georganiseerd. Om deze mooie traditie overeind te houden, hebben we de club opgericht.”

De midwinterhoorn is een lange, lichtgebogen hoorn gemaakt uit een dikke tak van een berk, els of wilg. De oude Germanen zouden de hoorn al hebben gebruikt bij hun midwinterse zonnewendefeesten rond 21 december om in de donkere winterdagen de boze geesten te verjagen. „Maar dat is heel lang geleden”, zegt Wolterink. „De hoorn was vroeger op het platteland een signaalinstrument. Boeren bliezen erop om berichten van hofstede naar hofstede door te geven. Nu is de midwinterhoorn volledig onderdeel geworden van de christelijke traditie: het blazen van de hoorn kondigt de geboorte van Christus aan en na Kerst vertolkt de hoorn de blijdschap om de komst van Christus naar deze wereld.”

De Riessense Mirreweenterhoornbloazers komen uit alle geledingen van de Rijssense samenleving. „Is dat geen mooi gegeven?” zegt Wolterink. „We hebben ze uit alle kerken, van zeer behoudend tot vooruitstrevend, van protestants tot rooms-katholiek en ook onkerkelijk: allemaal blazen ze hun eigen toontje mee.”

De hoornblazers spelen samen, maar niet tegelijk. „Midwinterhoorns moeten altijd om de beurt geblazen worden: de één blaast, de ander antwoordt. Je voert als het ware een gesprek van vraag en antwoord. Er is geen enkele boomtak hetzelfde en dus hebben ook alle hoorns een verschillende toon. Als je die gelijktijdig laat horen, klinkt dat voor geen meter.”

Het aantal tonen van de midwinterhoorn varieert van vier tot zes. In een soort viertrapsraket gaat de ”oale roop” (oude roep) van laag naar hoog en weer terug. „Hoe meer ervaring, hoe meer tonen. Je kunt er zelfs vrolijke melodieën op spelen, hoewel dat niet in heel Twente op prijs wordt gesteld.”

De Rijssenaren houden echter wel van een experimentje, weet Wolterink. „Zo schreef stadsorganist Dick Sanderman speciaal voor ons het muziekstuk ”Gangs goan” voor midwinterhoorn en harmonium. Op onze site is die unieke compositie te beluisteren. Midwinterhoorn en traporgel: als dat geen mooie Rijssense combinatie is weet ik het niet meer”, lacht hij.

Midwinterhoorngroepen zijn traditioneel vrij los georganiseerd. De Rijssense groep bestaat uit zo’n twintig personen. Mannen maar ook vier vrouwen. „En laten die vrouwen nu juist onze beste midwinterhoornisten zijn”, zegt Wolterink. „Ze kunnen het goed omdat ze ook hoorn spelen in het orkest van de plaatselijke muziekvereniging. Maar eerlijk is eerlijk: ze halen er gewoon de meeste tonen uit.”

De blazers worden tegen een kleine vergoeding ingehuurd door verenigingen, ondernemers en koren om de winterse sfeer te versterken bij evenementen en concerten. Na afloop van het seizoen worden de opbrengsten geschonken aan een goed doel. „Vorig jaar hebben we het geld aan een hospice in Rijssen gegeven.”

De Riessense Mirreweenterhoornbloazers zijn tijdens de wintermaanden te horen rond Havezate De Oosterhof, bij de Pelmolen, nabij het hertenkamp aan de Steenakkersweg en op de maandagavonden in de parkeerkelder onder het gemeentehuis. Met name het spelen in de parkeerkelder is een geweldige ervaring, vindt Wolterink. „In die kelder zit een nagalm van ongeveer 12 seconden. Zoiets kom je zelden op een locatie tegen.” Enthousiast: „De midwinterhoorn klinkt daar als een alpenhoorn.”