Veel etsafdrukken niet door Rembrandt gemaakt
AMSTERDAM (ANP) – Veel afdrukken van etsen van Rembrandt blijken niet door de meester zelf of in zijn werkplaats gemaakt te zijn, maar na de dood van de beroemde kunstschilder. Dat stelden conservatoren Erik Hinterding en Jaco Rutgers dinsdag. Zij deden jarenlang onderzoek naar de prentkunst van Rembrandt.
Hinterding en Rutgers bekeken wereldwijd in openbare collecties ruim 18.000 afdrukken van alle 315 etsen die de kunstenaar vervaardigde tussen 1625 en 1665. De onderzoekers schatten dat bijna de helft hiervan na de dood van Rembrandt is gemaakt. Doordat veel koperplaten bewaard zijn gebleven, konden anderen nog steeds afdrukken maken.
Latere afdrukken kunnen onder meer worden ‘ontmaskerd’ doordat ze zijn uitgevoerd met een zogeheten wiegijzer, een soort plamuurmes waarmee de koperplaat werd bewerkt om slijtage te camoufleren. Dat wiegijzer was tijdens Rembrandts leven onbekend. Daarnaast is met watermerkonderzoek te achterhalen wanneer prenten ongeveer gemaakt moeten zijn.
De nieuwe inzichten zullen tot „een omslag in de handel” in Rembrandt-etsen leiden, zegt Hinterding. Afdrukken die zijn gemaakt tijdens het leven van de kunstenaar zullen kostbaarder zijn. Ook wordt in openbare collecties een deel van de afdrukken ten onrechte aan Rembrandt zelf toegeschreven. De kwaliteit van latere afdrukken hoeft niet per se slechter te zijn, stelt Hinterding.
De onderzoekers hebben hun resultaten opgenomen in zeven boeken die aan de etsen van Rembrandt zijn gewijd en in januari verschijnen. Deze boeken maken deel uit van de Hollstein-reeks, waarin de Nederlandse prentkunst van 1450 tot 1700 per kunstenaar nauwkeurig in kaart wordt gebracht. Sinds 1949 zijn er reeds 139 delen verschenen.
Het Rijksmuseum in Amsterdam toont sinds dinsdag 36 etsen op de tentoonstelling ‘Rembrandt ontrafeld’. Het museum heeft circa 1300 afdrukken in bezit. Het oeuvre is bijna compleet: van de 315 etsen heeft het Rijks er 314.