De klok van de protestantse Maria Magdalenakerk slaat 12.00 uur. De klanken zijn nog niet verstomd of het uurwerk van de gelijknamige rooms-katholieke kerk aan de overkant van de straat laat zijn gebeier horen. Op het plein tussen de twee kerken rijden auto’s en bestelbusjes met materialen voor de creatieve beurs Crealand af en aan.

Een Duitser wil met zijn zoontje een kijkje in het godshuis nemen, maar maakt na het zien van alle drukte rechts­omkeer.

In een hoek van de kerk ligt, in elkaar gefrommeld op de grafzerken, een springkussen met daarop de stripfiguren Suske en Wiske afgebeeld. De imponerende kerkruimte staat vol met houten kraampjes waar ondernemers hun waren uitstallen. Onder de kansel wordt een keuken met eetgelegenheid ingericht.

De Grote Kerk is wel vaker het decor van grote beurzen en tentoonstellingen. Het gebouw wordt sinds 1996 regelmatig verhuurd voor tentoonstellingen, muziekuitvoeringen, congressen, lezingen en ontvangsten. Dit om de exploitatie van het historische monument rendabel te laten blijven. ’s Zondags houdt de protestantse gemeente er dienst.

Sommige Goesenaren hebben nog steeds moeite met de verhuur. Voorbijganger Lia (57): „Daar hebben we toch de Zeeland­hallen voor? De kerk moet voor de zondag blijven.” Daisy (23), lang roodgeverfd haar, grote zwarte zonnebril, zit op een muurtje voor het bedehuis een sigaretje te roken. „Een kerk is voor godsdienst en religie, daar past zo’n beurs niet bij”, zegt ze, terwijl ze een blik op haar smartphone werpt.

Ook de Westerkerk aan de Goese Westerwal wordt multifunctioneel gebruikt. De protestantse gemeente zette het gebouw in 2008 te koop, omdat het overbodig was geworden vanwege een teruglopend ledental. In 2009 kocht de stichting Johannes Tielen het godshuis, met als doel het te gebruiken voor religieuze, culturele en maatschappelijke activiteiten.

Van andere –ophanden zijnde– kerksluitingen is A. J. Barth niet op de hoogte. Integendeel, Goes kent een divers kerkelijk leven, met zeker tien verschillende kerkgenootschappen, van vrijzinnig tot orthodox-protestants, zegt de oud-gemeente­archivaris van Goes. Hij schat dat bijna de helft van alle inwoners kerkelijk betrokken is. Wel is ook hier sprake van ontkerkelijking, zegt hij, maar dat gaat langzamer dan in de rest van Nederland.

Volgens Barth onderscheidt het kerkelijk leven in Goes zich niet van dat in andere plaatsen. „Wat hier plaatsvindt, gebeurt elders ook. Mensen met de beste bedoelingen die Gods gemeente met vallen en opstaan gestalte geven.”

Theo van Stuijvenberg was twaalf jaar ambtsdrager in de hervormde gemeente (Gereformeerde Bond) in Goes. Hoe christelijk is Goes? „De plaats is niet te vergelijken met bijvoorbeeld de dorpen ’s-Graven­polder, Borssele of Aagtekerke, waar het grootste gedeelte van de inwoners reformatorisch is. Goes staat qua uitstraling denk ik meer op één lijn met Amersfoort of Zwolle.”

Wat de kansen voor de kerken van Goes zijn? „Ik hoop dat ze zich meer en meer zullen concentreren op Gods Woord. Het is een slecht signaal aan niet-gelovigen dat er zo veel kerken zijn. Eigenlijk zouden we slechts één protestantse kerk in Goes moeten hebben. Maar dat ideaal zal niet bereikt worden in deze bedeling, vrees ik”, zegt Van Stuijvenberg, die als gemeenteadviseur in de Protestantse Kerk in Nederland werkt.

Over de toekomst van de kerken in Goes is hij niet somber. „Er is nog altijd voldoende potentieel. Goes kent een groot aantal voorzieningen en is een aantrekkelijke plaats om te wonen. Ik verwacht niet dat er op korte termijn veel zal ver­anderen.”

Dit is het vierde deel in een serie over het kerkelijk leven in Zeeland. Dinsdag deel 5.

Zeeuwse kerkelijke tradities

Zeeuwen doen een aantal dingen in het kerkelijk leven net even anders dan de rest van Nederland. Zo houden ze op Walcheren en Zuid-Beveland dankdag drie weken later, op de laatste woensdag van november. De reden daarvoor is dat dan de bietenoogst achter de rug is. In sommige gereformeerde gemeenten, oud gereformeerde gemeenten en gereformeerde gemeenten in Nederland in Zeeland wordt op zondag drie keer kerkdienst gehouden. Het gebruik is waarschijnlijk ontstaan tijdens de Afscheiding en was een manier om alle gemeenteleden de gelegenheid te geven elke zondag zeker twee keer een preek te beluisteren.