„Het was een opeenstapeling van factoren. Ik had er geen vertrouwen meer in dat de onderste steen boven zou komen”, zegt Lazrak. Het nieuws dat SP-kamerlid Lazrak het als commissielid voor gezien hield, baarde de afgelopen dagen opzien. Het was zijn partij die via een motie de instelling van de commissie had afgedwongen.

De commissie heeft de afgelopen maanden in alle stilte haar werk verricht. De vergaderingen waren tot nu toe besloten. Met ingang van volgende week zullen openbare gesprekken plaatshebben.

Uitgenodigd zijn een keur aan voormalige politici, topambtenaren en bestuurders van maatschappelijke organisaties. Op het lijstje ontbreken vertegenwoordigers van bewonersorganisaties uit ’verkleurde wijken’ of bijvoorbeeld ouderorganisaties van scholen in probleemwijken. Het is een van de kritiekpunten van SP’er Lazrak. „De mensen om wie het gaat en die direct de dupe zijn van het falende integratiebeleid worden niet gehoord.”

De commissie heeft een deel van het onderzoek uitbesteed aan het Verwey-Jonker Instituut in Utrecht. Volgens Vrij Nederland van deze week vindt dat instituut het nog wel meevallen met de integratie van allochtonen. De onvrede in de samenleving zou te wijten zijn aan de „scheve ogen” bij groepen autochtone Nederlanders die zich voorbijgestreefd zien door Turken, Marokkanen en andere migranten, zo put het blad uit het nog geheime rapport van het instituut.

Lazrak zegt grote twijfels te hebben over de onafhankelijkheid van het Verwey-Jonker instituut. Medewerkers adviseren via commissies de rijksoverheid, onder andere over het grotestedenbeleid. „Hofleverancier van gekleurde informatie”, schampert de SP’er.

Bovendien heeft hij zo zijn vragen bij de man die tot voor kort directeur was van het Utrechtse onderzoeksbureau, Jan Willem Duyvendak. Hij behoort volgens Lazrak als prominent lid van GroenLinks tot degenen die de multiculturele samenleving bewieroken, de zogeheten multiculti’s.

Een woordvoerder van het instituut betwist Lazraks beweringen. „Wij hebben nooit adviezen aan de overheid uitgebracht.” Wel bevestigt ze dat medewerkers zitting hebben in adviescommissies, maar ze ontkent dat het bureau nu het eigen vlees keurt. Verder blijkt het instituut zwaar door de overheid te worden gesubsidieerd. „Maar dat geldt voor alle vergelijkbare onderzoeksbureaus.”

Van de kritiek van Lazrak ligt ze niet wakker. „De commissie staat achter ons werk. Wij maken het wel vaker mee dat mensen het niet met ons eens zijn. De werkelijke reden is doorgaans dat de onderzoeksresultaten hen niet bevallen.”

Dat ex-directeur Jan Willem Duyvendak (niet te verwarren met zijn broer Wijnand, het Tweede-Kamerlid) een uitgesproken multiculti is, blijkt bij navraag te kloppen. Hij was een van de opstellers van het verkiezingsprogramma van GroenLinks en staat op het standpunt dat migranten zich niet hoeven aan te passen aan de westerse cultuur.

Een ander pijnpunt voor Lazrak is dat de commissie geen onderzoek doet naar de invloed van het moslimfundamentalisme op de integratie. Die invloed karakteriseert hij als „funest.” Het is opvallend dat hij zich daarmee als Marokkaan schaart in een rij van allochtonen zoals de schrijver Hafid Bouazza, de wetenschapper Afshin Ellian en de politica Ayaan Hirsi Ali. Zij werpen zich op als zogeheten ’realo’s’ die scherpe kritiek hebben op het integratiebeleid van de overheid. Dat was volgens deze critici zo soft dat het moslimfundamentalisme ongestoord kon opbloeien.

„Het is toch niet gek dat een parlementaire onderzoekscommissie naar die relatie kijkt? Vandaar dat ik heb voorgesteld om Hirsi Ali te horen. Maar dat kon niet”, aldus Lazrak.

Commissievoorzitter Blok erkent dat het moslimfundamentalisme niet afzonderlijk wordt onderzocht. „Maar het komt wel aan de orde. Er is alleen geen specifiek overheidsbeleid op gevoerd en daar hebben we ons juist op gericht.” Ook LPF-commissielid Varela deelt de bezwaren van Lazrak niet. „Wacht maar op onze conclusies.”