Dat maakte NVVE-directeur drs. R. Jonquière donderdag bekend tijdens een congres over de rol van verpleegkundigen en verzorgenden bij euthanasie. De NVVE verzamelt zo veel mogelijk gevallen waarin dit voorkomt en bestudeert deze of ze geschikt zijn „als testcase”, aldus Jonquière.

Ook NVVE-voorzitter mr. J. Kohnstamm dreigde met een tuchtrechtelijke klacht. „Degene die het in zijn bolle hoofd haalt niet te verwijzen, kan rekenen op een volledige klachtprocedure. Ik heb het volle begrip voor iemand die bezwaren heeft tegen euthanasie, totdat hij overheersend wordt. Je móét verwijzen.”

Volgens juriste mr. J. van Boven is er een aanknopingspunt voor een klachtprocedure in de Wet op de beroepen individuele gezondheidszorg, die aangeeft dat een arts of verpleegkundige het beroep goed moet uitoefenen. Een verpleegkundige zou daarbij een weigerende, niet-verwijzende arts kunnen aangeven.

Pro-lifeartsen zien verwijzing naar een arts die wel euthanasie toepast als medewerking aan de levensbeëindiging. Zij zijn echter inderdaad verplicht actief te verwijzen naar een collega die het spuitje wel wil geven, zo bleek in 2000 uit antwoorden van de toenmalige ministers Korthals en Borst op vragen van de SGP. Een tuchtprocedure kan uitlopen op een waarschuwing.

SGP-fractievoorzitter Van der Vlies zei vrijdagmorgen dat artsen nooit mogen worden gedwongen om direct of indirect mee te werken aan euthanasie. „Ik ga er daarbij wel van uit dat zij tegenover hun patiënten van het allereerste begin af volstrekt helder zijn over hun opstelling in dezen. Dan kunnen patiënten meteen besluiten of zij bij deze arts blijven of een ander opzoeken. Mensen zijn in ons land vrij hun eigen huisarts te zoeken.”

Dr. E. Kompanje, medisch ethicus van de afdeling neurochirurgie van het Erasmus Medisch Centrum, vroeg zich donderdag af of ook verpleegkundigen die niet willen meewerken aan het ophogen van morfinedoses omdat dit de dood tot gevolg kan hebben, „misschien tuchtrechtelijk moeten worden vervolgd.”

Kohnstamm kondigde donderdag aan dat de NVVE blijft proberen de naleving van de euthanasiewet op te rekken, ondanks het kabinetsvoornemen om de huidige wetten over abortus en euthanasie „daadwerkelijk” na te leven. „De wetgeving zal strenger worden dan zij oorspronkelijk is bedoeld. Het is onze taak als NVVE om de wet zo ruim mogelijk te interpreteren. We willen die wet oprekken tot wat wij voor juist in de huidige wet houden.”

Kohnstamm wil de wet op een aantal punten ruimer uitleggen. Allereerst moeten die artsen worden aangepakt die terugkomen op een eerdere toezegging om euthanasie te plegen. Zij passen volgens hem de wet te beperkt toe en „laten de verzoeker in de kou staan.”

De tweede groep bestaat uit wilsonbekwamen, mensen die hun euthanasiewens „moeilijk, verdekt, niet of niet meer kunnen uiten”, terwijl ze dat in een eerder stadium wel duidelijk hebben geuit.

Het gaat daarbij onder meer om mensen die dement raken en die de „ontluistering” en kwalen die deze ziekte tot gevolg heeft, niet willen meemaken. Momenteel is euthanasie op dementerenden alleen op basis van de ziekte dementie wettelijk verboden.

Ten slotte wil de NVVE „bepaalde hulp bij zelfdoding oprekken”, met name door de discussie over de zelfdodingspil bij het kabinet aan te zwengelen. „Onze dertigjarige vereniging dient de strijd onverminderd voort te zetten”, aldus Kohnstamm, tevens D66-senator. Mede door de inspanningen van de NVVE als pressiegroep werd euthanasie in de loop der jaren uiteindelijk onder bepaalde voorwaarden wettelijk toegestaan.

Kohnstamm kreeg bijval van andere sprekers. Docent neurologie en ethiek H. van Dam wil ook graag de discussie over de zogeheten ”laatstewilpil” aangaan. Ook wil hij euthanasie dan wel levensbeëindiging bij dementie toestaan. Kohnstamm: „Op dit punt moeten we vreselijk alert zijn. We hebben hier een wereld te winnen.”

Overigens werd tijdens het congres bevestigd dat een fors aantal euthanasiegevallen niet wordt gemeld. Van Boven gaf aan dat met name bij euthanasie in de thuissituatie vermoedelijk vaak een natuurlijke dood wordt opgegeven. „Maar daar is geen vinger achter te krijgen.”

Een medewerkster van een toetsingscommissie voor euthanasie zei „heel veel” telefoontjes te krijgen van mensen die vermoeden dat de artsen de euthanasie niet melden. „Afgelopen week belden nog twee ambulanceverpleegkundigen. Die hadden elk een infuus aangebracht ter voorbereiding van euthanasie. Zij zeiden het sterke vermoeden te hebben dat de arts de euthanasie niet ging melden. Vaak verwijzen we deze telefoontjes door naar de NVVE.”