„Een zwaktebod”, vond D66-fractievoorzitter Dittrich tijdens de algemene beschouwingen. Zijn coalitiegenoten Verhagen (CDA) en Van Aartsen (VVD) vielen hem bij. Vergeefs daagden ze Bos uit zijn plannen toch op tafel te leggen.

De PvdA-leider maakte wel de grote lijnen van zijn alternatieven bekend. Door milieuvervuiling extra te belasten, de onroerend-zaakbelasting voor huurders niet af te schaffen en het financieringstekort te laten oplopen willen de sociaal-democraten miljarden euro’s vrijmaken om de economie te stimuleren.

Bos wil ook de Europese begrotingsregels veranderen, waarbij het bestaande boetesysteem zou moeten verdwijnen. Niet alleen het financieringstekort van de lidstaten moet als richtsnoer worden genomen, maar ook de staatsschuld. Nederland zou dan minder hoeven te bezuinigen. Lidstaten die zich niet aan de afspraken houden zouden volgens Bos uitgesloten moeten worden van besluitvorming in de EU over financieel-economische kwesties. De Europese Commissie en niet de ministers van Financiën zou moeten toezien op het handhaven van de regels.

CDA-fractieleider Verhagen liet woensdag weten dat het kabinetsplan om werknemers die met VUT gaan een belastingaanslag voor vijf jaar op te leggen van tafel moet. Verhagen wil een overgangstermijn tot 2010.

Verder vindt het CDA dat de omstreden eigen bijdrage voor medicijnen van 1,50 euro per recept geschrapt moet worden. Als alternatief wil het CDA de ziekenfondspremie volgend jaar minder laten dalen. Ook de geplande bezuiniging op het ziekenvervoer per taxi moet van het CDA omlaag: van 135 naar 65 miljoen.

VVD-fractieleider Van Aartsen komt woensdag met een voorstel voor extra agenten in 2004. Minister Remkes van Binnenlandse Zaken moet daar op zijn eigen begroting geld voor vrijmaken. Eventueel zou overbodig defensiepersoneel na een stoomcursus bij de politie aan de slag kunnen.

Van Aartsen wil ook de bezuinigingen bij Defensie anders invullen. Daardoor zou het schrappen van de Orion patrouillevliegtuigen ongedaan gemaakt kunnen worden.

Verhagen en Van Aartsen steunen op hoofdlijnen het harde bezuinigingsbeleid van het kabinet, evenals D66-leider Dittrich. „Pappen en nathouden werkt niet meer”, aldus Verhagen.

GroenLinks diende woensdag in tegenstelling tot de PvdA wel een tegenbegroting in, hoewel die nog niet door het CPB is doorgerekend. Door een hoger overheidstekort te accepteren wil GroenLinks volgend jaar 40.000 extra banen scheppen. In de hele kabinetsperiode zou het gaan om 100.000 extra banen.

De algmene beschouwingen duren tot donderdagavond.

SP–leider Marijnissen vreest dat het harde bezuinigingspakket van het kabinet zal zorgen voor „angstige mensen die vooral naar hun eigen belang kijken”. Hij verwijt het kabinet–Balkenende II bovendien dat het, net als de kabinetten gedurende de afgelopen twintig jaar, bijdraagt aan „Amerikaanse toestanden” in Nederland. „Ik heb er in 1994 voor gewaarschuwd en nu zijn ze hier: meer markt, afbraak van de sociale zekerheid en vergroting van de inkomensverschillen.”

Tijdens de algemene politieke beschouwingen woensdag in de Tweede Kamer uitte Marijnissen keiharde kritiek op de kabinetsplannen, vooral op die die hard ingrijpen in de zorg en de WW. Hij vroeg premier Balkenende op de man af „wat nog christelijk–sociaal is aan deze hele trits verslechteringen”.

Balkenende kon sowieso op weinig sympathie van Marijnissen rekenen. Volgens de SP–leider spreekt de premier „meer over centen dan over mensen”. „Ik hoor bij u niets over rentmeesterschap, normen en waarden of barmhartigheid. Deze christelijke premier heeft zijn ideologische veren afgeschud”, gooide Marijnissen Balkenende voor de voeten.