„De structuur van de Nederlandse economie moet hoognodig op de schop en dat vergt een omslag in denken en doen.”

Het is nu aan Brinkhorst vooral dat denken te stimuleren -EZ wordt wel een ”ideeënministerie” genoemd- waarmee de nieuwe economische structuur vorm moet krijgen. Een extra inspanning is daarbij nodig, aldus de bewindsman.

Tijdens de eurotop van 2000 in Lissabon heeft de Europese Unie zichzelf ten doel gesteld in 2010 de „meest dynamische en concurrerende kenniseconomie ter wereld” te worden. Dat moet een duurzame welvaart veiligstellen.

Inmiddels is eenderde van de tijd verstreken en „zijn we ver van het doel verwijderd”, meent Brinkhorst. De reden is dat de verschillende nationale overheden in Europa in een te traag tempo de maatregelen nemen die nodig zijn om ’Lissabon’ te halen.

Om ook in Nederland „meer dynamiek en creativiteit los te maken” is „een breuk in het beleid nodig”, aldus EZ in de toelichting op de begroting voor 2004. „Daarbij moet meer dan in het verleden strategisch worden gekozen. Een relatief klein land als Nederland kan niet op elk gebied excelleren.”

De keuzes die worden gemaakt, kunnen „soms pijnlijk” zijn: in 2007 wordt het budget voor internationale ruimtevaart met eenvijfde verminderd. Verder wordt beknibbeld op de steun voor de economisch zwakke regio’s Noord-, Oost- en Zuid-Nederland.

Nederland gaat daarentegen zijn heil zoeken in innovatie en dan met name op de gebieden ict, biotechnologie en energiebesparende technologieën. Dat zijn terreinen die „van grote potentie zijn voor Nederland.”

Daarnaast komt er nadruk te liggen op steun aan startende innovatieve bedrijfjes, de ’technostarters’, en het oplossen van het tekort aan technici. Nederland moet bovendien weer aan de top komen als aantrekkelijke vestigingsplaats, met voldoende bedrijventerreinen, minder bureaucratische rompslomp en minder criminaliteit. Ook voor de stimulering van verantwoord ondernemen blijft aandacht.

„Wat mij betreft is dit geen bezuinigingskabinet. De maatregelen tasten de economie niet aan”, meent Brinkhorst, die overigens stevige kritiek uit op de voorgaande kabinetten. Dat is opvallend, omdat zijn partij D66 deel uitmaakte van paars en hijzelf een periode minister van Landbouw was. Er is „te lang door een roze bril naar de economie van Nederland gekeken”, oordeelt de minister, terwijl door „een zekere zelfgenoegzaamheid” zwakheden „over het hoofd” zijn gezien.

De bezuinigingen die mede door het eerdere beleid noodzakelijk zijn, gaan EZ niet voorbij. De uitgaven van het departement dalen van 1,8 miljard euro dit jaar via 1,6 miljard volgend jaar tot 1,4 miljard euro in 2008.