Pijnlijk getroffen constateert Wilders bij het bekend worden van de uitslag dat zijn partij hard is afgestraft. Was het zijn vertrek uit het Catshuisberaad dat de kiezers heeft weggejaagd? Of het gerommel in zijn fractie, uitmondend in het opstappen van achtereenvolgnes Brinkman, Hernandez en Kortenoeven? De twee laatstgenoemden stortten bij hun vertrek bakken bagger over hun voormalig politiek leieder uit. Dat heeft zijn uitwerking op de kiezers kennelijk niet gemist.

Kon Wilders daar destijds nog laconiek op reageren, die houding is op de verkiezingsavond ver weg. „Ik viel bijna van mijn stoel”, bekent hij. „We hebben een pak slaag gekregen. Dit zijn van die momenten waarop je je afvraagt: „Waar doe ik het allemaal voor?” Dit doet heel veel pijn.” Ook bij zijn bedremmelde fans en medewerkers komt de dreun hard aan.

„Vandaag zetten we een stap achteruit, morgen likken we onze wonden”, aldus Wilders in zijn toespraak. „Dit is ook een nieuw begin. Ons gevecht in Nederland is harder nodig dan ooit. De mooiste jaren van de PVV liggen nog voor ons.”

Sneven zal de partij zeker niet, bezweert hij. En hijzelf blijft zitten waar hij zit: „Ik ben er in goede en in slechte tijden.”

Wilders denkt dat zijn partij vooral het slachtoffer is geworden van de tweestrijd tussen de VVD en de PvdA. „Mensen zijn strategisch gaan stemmen, de VVD-uitslag gaat ten koste van ons.” Het interne gedoe bij zijn partij of het weglopen bij het Catshuisoverleg zijn volgens hem niet zozeer de oorzaken.

De nummer twee op de PVV-lijst, Agema, is daar minder stellig over. „We hebben natuurlijk last gehad van gedoe rondom de partij en de negatieve verhalen in de media, die vaak niet waar zijn. Maar we hebben een sterke en vitale partij met een stevig verhaal.”

Ex-PVV-Kamerlid Brinkman is er niet in geslaagd met zijn Democratisch Politiek Keerpunt (DPK) een van de verloren zetels van Wilders in te pikken. Zijn partij, opvolger van het ooit door ex-VVD’er Verdonk opgerichte Trots op Nederland, gaat roemloos onder.

Meteen na publicatie van de exitpolls (DPK: nul zetels) is dat al duidelijk, maar Brinkman houdt de moed er dan nog een poosje in. Volgens hem is zijn partij zeer verdeeld over Nederland, zodat het nog anders kan worden als de stemmen daadwerkelijk geteld zijn.

„Als we 2 of 3 zetels halen, mogen we onze handen dichtknijpen”, oppert Brinkman. „Ik ben er nog steeds van overtuigd.” Prognoses zijn volgens hem „killing” en „nooit naar waarheid.”

De voor hem harde realiteit is echter dat DPK ook aan het einde van de avond nog steeds op nul zetels staat. De PVV-zetel waarop Brinkman nog zit, moet hij nu ook gaan opgeven.