Terwijl hij op zijn knieën tussen de opgepotte heideplanten zit, pakt Evert van Hoef (31) een bak planten op en zet die op de rollenbaan. Vakantiekracht Michiel de Pater geeft elk potje een opknapbeurt. Onkruid, mos en dode takjes gaan eruit, een vers laagje boomschors erin.

Van Hoef is zuinig op zijn assortiment. „We hebben afgelopen winter veel schade gehad. Bij sommige soorten moet ik van vooraf aan beginnen met het opkweken van stekjes”, verklaart de jonge kweker.

Hier, op het achtererf, bevindt zich de kraamkamer van het bedrijf. Duizenden potjes met heideplanten in allerlei vormen en kleuren staan bij elkaar op de grond, netjes gerangschikt op alfabet. Het gaat om maar liefst 1400 officieel geregistreerde cultivars, zeg maar ondersoorten, van Calluna (struikheide), Erica (dopheide), Daboecia (Ierse heide) en vele andere varianten van de bekende sierplant. Het merendeel ervan is in de loop van de afgelopen decennia verzameld door Everts vader.

Veehouder Geurt van Hoef begon in 1976 met het opkweken van stekjes van tuinplanten. De liefhebberij groeide uit tot hoofdtak. Van Hoef startte een handelskwekerij, de koeien en de kippen moesten het veld ruimen. Vooral heide had Van Hoefs belangstelling. Hij struinde de hei af op zoek naar bijzondere soorten. „Een stekje meenemen mag”, legt Evert uit. Ook klanten namen opvallende plantjes voor hem mee. En zo ontstond er een verzameling die zijn weerga niet kent.

„Er is even sprake van geweest dat we de status van nationale heidecollectie zouden krijgen”, zegt Evert, die in 2002 in het bedrijf kwam en tegenwoordig de heidetak onder zijn hoede heeft. „Maar dan moesten we de planten in de volle grond zetten. Dat kost veel te veel arbeid.”

In de jaren tachtig was de heidetuin helemaal in: het hele jaar door een kleurige tuin in fraaie, door het jaar heen wisselende, schakeringen waar je weinig aan hoeft te doen. Maar dat laatste bleek ook een valkuil. Zonder snoeien verwilderen de planten, krijgen ze te weinig licht en grijpt onkruid zijn kans.

De hype ging weer voorbij. „Als na een jaar of vijf de bielzen (destijds een veelgebruikte tuindecoratie, TR) gingen rotten, gooiden de mensen vaak ook de heide uit hun tuin”, weet Evert. „Een heidetuin is onderhoudsarm maar niet onderhoudsvrij. Eén keer per jaar, tussen eind maart en half april, moet je de planten snoeien. Daarna strooi je de heide af met een dun laagje tuinturf. Dan kan een heidetuin wel twintig jaar mee.”

De onderhoudsles komt ook terug in het beeldmerk van Heathers Heide, zoals het bedrijf officieel heet: een tekening van een schaapherder. Vanouds houdt de herder met zijn kudde schapen de heide gezond. Zo heeft ook een heidetuin verzorging nodig. Tegelijk is de tekening een knipoog naar de streek. De uitspraak van het Engelse woord voor heide, heather, lijkt volgens Van Hoef op de Veluwse uitspraak van herder.

Tegenwoordig is de heidetuin bezig aan een comeback. Van Hoef merkt het aan de gestaag groeiende stroom bestellingen. Steeds meer liefhebbers weten de weg naar Barneveld te vinden en ook via de webshop komen er bestellingen binnen. Als het om kleine aantallen gaat, verstuurt Heathers Heide de plantjes –kostprijs 1,50 per stuk, de moeilijk op pot te kweken Erica cinerea 2,00 euro– per post. Ze gaan dan in een doos, waarin de potjes kunnen worden vastgezet en afgedekt met folie om uitdrogen te voorkomen.

De doorsneetuinbezitter kan bij elk tuincentrum terecht voor heide. Maar daar is de keuze heel beperkt: een paar soorten en dan vaak maar een deel van het jaar. Van Hoef: „Dat er een enorme variatie aan heideplanten bestaat, weten de meeste mensen niet. Daarom zijn wij ons op de particuliere markt gaan richten. Dat werkt twee kanten uit. Als mensen weten wat hier te koop is, vragen ze er ook naar bij hun hovenier.”

Het meeste werk op de kwekerij wordt door vader en zoon Van Hoef zelf gedaan. Alleen in drukke tijden komen er twee tot drie losse krachten bij. De heide is de belangrijkste tak. Daarnaast wordt er op bestelling van kwekers stek van verschillende plantensoorten opgekweekt.

Een heidetuin kan, afhankelijk van de samenstelling, vrijwel jaarrond bloeien. „Alleen net na de snoei is het wat moeilijk, maar dan vangt de loofkleur het wel op”, weet Van Hoef.

Wie het met eigen ogen wil zien, kan vrijdag en zaterdag bij Heathers Heide terecht. Dan houdt de kwekerij open huis aan de Esweg 15 in Barneveld.