Dat staat in het woensdag gepubliceerde SCP-rapport ‘Verzorgd uit de bijstand’. Staatssecretaris Paul de Krom (Sociale Zaken) hekelde eerder deze maand nog de cultuur in de bijstand. In zijn ogen denken te veel bijstandontvangers te vrijblijvend over de sollicitatieplicht. Uit onderzoek van zijn ministerie blijkt dat 43 procent van de mensen in de bijstand het vooral belangrijk vindt dat ze ‘zin hebben’ in werk dat wordt aangeboden en wil 49 procent geen lange reistijd.

Ook het SCP concludeert dat problemen met gedrag, uiterlijk en taal met enige regelmaat voorkomen. Volgens een ruwe schatting van ondervraagde gemeentelijke begeleiders van mensen in de bijstand kampt 20 tot 40 procent met gebrekkige werknemersvaardigheden, zoals te laat komen, zich niet afmelden en snel in conflict komen. Verder heeft 10 tot 20 procent een onaangepast uiterlijk en 20 tot 30 procent problemen met de Nederlandse taal.

Volgens de begeleiders kunnen sancties soms helpen, maar in de praktijk straffen gemeenten nauwelijks. Het zou vaak geen zin hebben, omdat problemen de bijstandsontvanger niet altijd zijn aan te rekenen door psychische of fysieke beperkingen. Ook kunnen kortingen op de uitkering anderen raken die er niets aan kunnen doen, omdat bijstandsontvangers gezinnen met kinderen hebben. Verder voelt een deel van de mensen in de bijstand een inhouding toch niet, omdat ze in de schuldhulpverlening zitten en het niet in mindering wordt gebracht op het leefgeld.

Begeleiders kiezen er daarom eerder voor om mensen te stimuleren zich anders te kleden of te gedragen, bijvoorbeeld door een sollicitatietraining, kledingadvies of een re-integratietraject.